2024-03-29T08:08:35Z
https://nab.basu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=124
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
نشریه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5233
1392
1
4
بازتاب هنر تصویر بر سبک نامههای امام علی(ع) به معاویه
مریم
جلیلیان
محمد
خاقانی اصفهانی
منصوره
زرکوب
تصویرپردازی یکی از مؤثرترین شیوههای بیان ادبی است. امام علی(ع) از تصویر هنری بهعنوان ابزاری برای بیان اندیشههای دینی استفاده کرده و در پرتو آن معانی و مفاهیم انتزاعی را در قالب عباراتی محسوس و عینی تجسم بخشیدهاند. در این نوشتار، پس از بیان مفهوم تصویر و عوامل مؤثر بر آن، تصویرپردازی را در نامههای امام(ع) به معاویه مورد بررسی قرار میدهیم. از مهمترین یافتههای این پژوهش میتوان به تأثیر عمده صور خیال در ترسیم تصاویر اشاره نمود، که از این میان بهکارگیری تشبیهات حسی و انواع استعاره، سهم عمدهای را در خلق تصاویر داشته است. علاوه بر این امام(ع) از ابزارهای مختلف دیگری نیز برای به تصویر کشیدن افکار خود بهره بردهاندکه اغراق، توصیفات دقیق و تقابل تصاویر، از مهمترین آنها بهشمار میرود. همچنین نمیتوان از تصاویر شنیداری و تأثیر موسیقی که در تکرار و هماهنگی صوت با معنا نمود یافته است غافل شد.
امام علی(ع)
نامههای نهجالبلاغه
تصویر
معاویه و سبک شناسی
2014
04
30
1
18
https://nab.basu.ac.ir/article_805_416805768b8293040c4d4910492d89cc.pdf
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
نشریه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5233
1392
1
4
عدالت کیفری از دیدگاه علوی
فریدون
جعفری
عدالت کیفری در دنیای معاصر بهمعنای کنترل هدفمند و هوشمندانه جرایم و مجازاتها در درون اجتماع بشری دارای سابقه دیرینهای نمیباشد و سرمنشأ پیدایش این واژه را به تفکرات بعد از دوره روشنگری در تاریخ حقوق کیفری غرب نسبت داده و هدف اصلی و اساسی آن را استخراج نظام جزایی مطلوب و کارآمد بهمنظور منکوب اعمال و رفتارهای مجرمانه میدانند. این هدف در راستای هدف غایی حقوق کیفری (محو کامل جرم) میباشد. در این راستا عدالت کیفری تغییرات و تحولات متعددی را پشت سر گذاشته است بهگونهای که از عدالت سزاگرایانه دوران اولیه حقوق کیفری بهاصالت سودمندی و اصلاح و درمان رسیده است. در این مقاله نگارنده با توجه به ادبیات مرتبط با حقوق کیفری و جرمشناسی و سیاست جنایی، بهدنبال تحلیل عدالت کیفری مورد پذیرش حضرت علی(ع) در خلال خطابهها و نامهها و کلمات قصار آن بزرگوار با استناد به گوهر ارزشـمند نهجالبلاغه میباشد.
عدالت کیفری
جرم
اصول مجازات
نهجالبلاغه و عدالت علوی
2014
04
22
19
32
https://nab.basu.ac.ir/article_806_d58f51662a64353ff97a5c826bdee1bc.pdf
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
نشریه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5233
1392
1
4
زیباشناسی اسلوب منادا در خطبه ها و نامه های سیاسی نهج البلاغه
سبحان
کاوسی
علی باقر
طاهری نیا
مرتضی
قائمی
نوع خطابها و حروف بهکار رفته در اسلوب منادا در هر زبان بیانگر نوعی از زیباییهای آن زبان هستند و هر کدام برای منظوری خاص برای بیان احساسات گوینده آن بهکار گرفته میشوند. بههمین دلیل ادیبان و علمای بلاغت که در متون و کتابهای مختلف بهبررسی زیباییهای موجود در اسلوبهای مختلف بلاغی میپردازند، منادا را بهعنوان یکی از این اسلوبها بررسی زیباشناسی میکنند. سهم قابل توجهی از نهجالبلاغه به نامههای سیاسی و خطبههای سیاسی حضرت علی(ع) اختصاص یافته است و از مهمترین تکیهگاههای کلامی این فرازهای سیاسی، ساختار ندا و مسائل پیرامونی آن است. این که حضرت علی(ع) نامهای سیاسی نگاشته و خطبهای سیاسی عنوان کرده است و در آن نامه یا خطبه مخاطب یا مخاطبین و منظورین خود را بهشیوههای خاص با توجه به فضا و مقام و منزلت آنها، مورد ندا قرار دادهاند، موضوعی است که قابلیت تحلیل بلاغی و زیباشناسی دارد. هدف از این بحث تحلیل زیباشناسانه نوع منادا و حروف آن در این خطبهها و نامهها میباشد. تحلیل درست این ساختارهای ندایی علاوه بر تبیین زیباشناسانه کلام حضرت شمولیت و دایره این مصادیق را نیز تبیین و تمدید مینماید. بررسی انجام شده پیرامون حروف منادا پس از تحلیل زیباشناسی اصوات و حروف منادا و بررسی آنها در نمونههای نهجالبلاغه نشان از کاربرد صحیح اسالیب منادا براساس کاربردهای زیباشناسانه آنها دارد.
نهج البلاغه
زیباشناسی
سیاست و منادا
2013
04
21
33
50
https://nab.basu.ac.ir/article_807_6740617b2425e5803d485d857205a713.pdf
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
نشریه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5233
1392
1
4
معناشناسی ایمان در احادیث «إنَّ النساء نواقص الایمان»
طاهره سادات
طباطبایی امین
حسین
افسردیر
در برخی منابع حدیثی، گزارشهایی پیرامون نقص ایمان در زنان، نقل شده است. وجود چنین روایاتی و رفتار نامناسب برخی مردان در جوامع اسلامی با زنان، موجب شده که بهانهای بهدست مخالفان اسلام افتد و ادعا کنند که قوانین اسلام ضدزنان است. باز کاوی دقیق مفاهیم و معانی واژگان چنین روایاتی، موجب رفع شبهات پیرامون اسلام در زمینه حقوق زن خواهد شد. اکثر محققان، "نقص" را بهمعنای "کمبود و کاستی" معنا کردهاند. همچنین، "ایمان" را به معنای اصطلاحی آن، یعنی "اعتقاد قلبی، اقرار به زبان و عمل به جوارح"، در نظر گرفتهاند. اما براساس تحقیق معناشناسی (به فرض آنکه ضعف و ارسال سند این دسته روایات را نادیده بگیریم)؛ نقص در این احادیث بهمعنای ضعیف شدن و "ایمان" بهمعنای لغوی آن یعنی "امن و آرامش" است. زنان در ایام قاعدگی بهخاطر تغییرات هورمونی که در بدنشان رخ میدهد، از لحاظ جسمی و روحی دچار برخی اختلالات میشوند. این اختلالات موجبات ضعف آرامش آنها را فراهم میکند. در واقع اگر زنان به دستور الهی عمل نموده و برخی عبادات را در ایام حیض ترک میکنند؛ این موضوع ارتباطی با ایمان بهمعنای اصطلاحی آن ندارد و موجب کمبود آن نمیشود.
ارسال سند حدیث
ایمان زن
نقص ایمان
قاعدگی
آرامش و زنان
2014
04
21
51
71
https://nab.basu.ac.ir/article_808_6f8d4c2a2e73f90ef97ec9f7b67c3460.pdf
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
نشریه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5233
1392
1
4
استعاره های جهتی نهج البلاغه از بعد شناختی
حسین
ایمانیان
زهره
نادری
یکی از مهمترین پدیدههای مورد بررسی در رویکردهای نوین زبانشناسی، صنعت استعـاره است که بر پـایـهی دیدگاههای تازه، نه تنها ابزاری زیباییشناسی بلکه بهعنوان ابزاری فرازبانی که نظام مفهومی انسان را شکل و به اندیشه، رفتار و زبان او جهت میدهد، شناخته میشود. بر این اساس، استعاره بخش گستردهای از ارتباطهای گفتاری ما را تشکیل میدهد بهگونهای که نمود آن را در زندگی روزمره و تجارب خویش میتوانیم ببینیم. استعارههای جهتی با بخشیدن جهتهای مکانی به مفاهیم، میان آنها پیوند ایجاد میکنند؛ این جهتهای مکانی از یک سو ریشه در تجربیات ما دارند و از دیگر سو، به نظام مفهومی ما، هارمونی و زیبایی میبخشند. با بررسی استعارههای جهتی بالا و پایین، درون و بیرون، مرکزی و حاشیهای، روشن میشود که نقش اندیشهی انسان در ترسیم یک نوع فضای هندسی در اینگونه استعارهها، پُررنگ است. زبان بهکار رفته در متون دینی بهعلت سر و کار داشتن زیاد با مفاهیم انتزاعی، حوزهی مناسبی را برای بــررسی گونههای استعاره فراهم میکند؛ اگرچه زبان، جامعه و دورهای که نهجالبلاغه در آن آفریده شده و تا چند سده پس از آن، بیشتر مجال ظهور تشبیه بوده است تا استعاره. در جستار پیشرو پس از تعریف استعاره و برشمردن مهمترین تفاوتهای دو نگاه سنتی و نوین به این آرایه، به بررسی بعد جهتیِ برخی از استعارههای شناختی نهجالبلاغه پرداخته شده است. در استعارههای نهجالبلاغه معمولاً جهتهای مرکز، درون و بالا نسبت به جهتهای حاشیهای، بیرون و پایین، اندیشه یا ارزش برتری را آینگی میکنند. این نوع نگاه به استعارههای نهجالبلاغه ما را در شناخت بهتر هدف گوینده و ایدهی فکری او، نوع مخاطب، موقعیت ایراد سخن و سازگاری یا ناسازگاری موسیقایی عبارت استعاری با مدلول آن و... یاری میرساند.
نهجالبلاغه
استعاره
رویکرد سنتی و نوین استعاره
استعارهی جهتی
2014
07
23
73
92
https://nab.basu.ac.ir/article_809_89ddb4f48ae983ca0ebc680d1cf94590.pdf
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
نشریه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5233
1392
1
4
آشنایی با اندیشههای اقتصادی امام علی(ع) در نهجالبلاغه
محمد
مولایی
منبع اصلی اندیشههای اقتصادی امام علی (ع)، نهجالبلاغه و منابع دیگری مانند غررالحکم و دررالکم آمدی، اصول کافی و غیره است که در آن با استناد بر خطبهها، نامهها، کلمات قصار و همچنین سیره اقتصادی آن حضرت، با دیدگاههای اقتصادی وی آشنا میشویم. اندیشههای اقتصادی امام علی(ع) ملهم از قرآن، کتاب مقدس مسلمانان و سنت پیامبر اسلام(ص) است و بهعنوان الگویی برای جوامع و حکومتهای اسلامی میباشد. مهمترین اصول تفکرات اقتصادی امام علی(ع) را میتوان در 6 اصل زیر مطرح نمود: 1- رعایت عدالت در تمام شئون اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، 2- فقرزدایی در جامعه اسلامی، 3- سیاستهای مالی، 4- مقابله با مفاسد اقتصادی، 5- وظایف اقتصادی دولت اسلامی و 6- رعایت قناعت و سادهزیستی در زندگی فردی و اجتماعی. نتایج تحقیق حاکی از آن است که رعایت اصول فوق، نوید بخش یک جامعه اسلامی مطابق با دیدگاههای امام علی(ع) در نهجالبلاغه میباشد؛ جامعهای که در آن حقوق افراد مطابق با استحقاق آنها تأمین شود، فقر و تکاثر ثروت و مفاسد اقتصادی در جامعه وجود نداشته باشد و همه مردم دارای یک زندگی سادتمند در دنیا و آخرت باشند.
امام علی(ع)
نهجالبلاغه
مفاسد اقتصادی
وظایف دولتاسلامی
2014
04
21
94
110
https://nab.basu.ac.ir/article_810_4b468071400f835433da05ee14da9d03.pdf
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
نشریه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5233
1392
1
4
نقدی بر ترجمهی استاد دشتی«ره» از حکمتهای نهجالبلاغه
عبدالهادی
مسعودی
حسین
فلاح زاده ابرقویی
دشواریهایی چون تفاوت ساختار زبانها، وجود ضربالمثلها و اشعار، تفاوت زبان معیار و زبان استعاری و شعری، فصاحت و بلاغت فوقالعادهی متن، تلمیح به آیات قرآن و روایات نبوی صلیاللهعلیهوآله در احادیث نهجالبلاغه، اختلاف نُسخ و ... باعث شده ترجمهی نهجالبلاغه کاری بسیار دشوار تلقی گشته، ترجمههایی متفاوت از نهجالبلاغه، عرضه گردد. این مسأله ضمن بدیهی ساختن دقت هر چه بیشتر مترجم، وجود نقد و تحلیل ترجمههای نهجالبلاغه را ضروری میسازد. در این نوشتار بخشی از ترجمهی مرحوم محمد دشتی از حکمتهای نهجالبلاغه، در چهار عرصهی (ویرایشی، فنترجمه، فهم و تفسیر و درستی و نادرستی) و با زیر موضوعاتی چون افتادگی، عدم رعایت نُسخ، تفسیرهای ناصواب، ترجمهی ناصواب یا نارسایی برخی کلمات، إغلاق، اشکالهای صرفی و نحوی و بلاغی، لغات نامأنوس، اضافات و توضیحات غیر لازم، ویرایش نامطلوب و عدم رعایت قوانین إملایی و دستور زبان فارسی مورد نقد قرار گرفته است. برطبق این تحقیقِ تحیلی، فراوانی نسبی انتقادها به ترجمهی آقای دشــتی از حکمـتهای نهجالبلاغه، بیشتر مربوط به «ترجمه و تفسیرهای ناصواب»، «افتادگیها»، «اشکالهای صرفی و نحوی و بلاغی»، «اضافات و توضیحات غیرلازم و «عدمرعایت قوانین إملایی و دستور زبان فارسی» بوده است.
ترجمه
نقد
حکمت
نهجالبلاغه و دشتی
2014
04
21
111
129
https://nab.basu.ac.ir/article_811_aa8780713188ba74bb12236e662b7f0f.pdf