دانشگاه بوعلی سینا
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5241
3
12
2016
02
20
آشناییزدایی و برجستهسازی کلام در خطبههای نهجالبلاغه با بهرهگیری از صنعت التفات
1
23
FA
علی
طاهری
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان
taheri321@yahoo.com
هدف از ایجاد آشناییزدایی که معمولاً از طریق هنجارگریزی و همراه با برجستهسازی گفتار عادی در کلام صورت میگیرد، جلب توجه مخاطب به موضوع است. آشناییزدایی روند عادی و مورد انتظار کلام را که جان و هیجانی ندارد و مخاطب را برنمیانگیـزد، برهم میزند و آن را تازه و برجسـته میکند و با نمایانساختن دلالتهای پنهان کلمات، خالق اثر ادبی را در بیان عواطف و تجربههای ادبیاش کاراتـر میسازد. یکی از شیوههای آشناییزدایی و برجستهسازی کلام، صنعت التفات است که در کنار سایر فنون بلاغی بهوفور در خطبههای نهجالبلاغه بهکاررفته است. مقالهی حاضر میکوشد کاربرد التفات را در قالب انواع تغییرات سبکی از قبیل تغییر در ضمایر، اشخاص، اعداد و ... با روش توصیفی- تحلیلی در خطبههای نهجالبلاغه بررسی نماید. برآیند پژوهش نشان میدهد که التفات در صیغه، نسبت به سـایر انواع آن از بسامد بالایی برخوردار است و بهکارگیری گستردهی التفات به ویژه در خطبههای نهجالبلاغه ازاینرو است که علاوه بر تغییر حال و هوای سخن و زدودن خستگی و ملال شنونده از یکنواختی گفتار بکاهد و با برجستهسازی کلام با روش آشناییزدایی، فراز و فرود احساسیِ صاحب سخن را بنماید و بر پویایی و تأثیر نفوذ آن بیفزاید.
امام علی(ع),نهجالبلاغه,التفات,آشناییزدایی,برجستهسازی
https://nab.basu.ac.ir/article_1378.html
https://nab.basu.ac.ir/article_1378_5299e8337dc9949281c8f845f275a10a.pdf
دانشگاه بوعلی سینا
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5241
3
12
2016
02
20
بررسی تطبیقی "ارجاع" بهعنوان یکی از عوامل" انسجام متنی" در نهجالبلاغه (مطالعهی موردپژوهانهی ترجمههای فارسی و انگلیسی طاهره صفارزاده)
25
42
FA
کلثوم
صدیقی
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد
seddighi@ferdowsi.um.ac.ir
عاطفه
ستایش مهر
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد
setayesh_18692@yahoo.com
"انسجام" ارتباط دستوری و واژگانی عناصر داخل یک متن است که به وسیله آن متن یکپارچه و معنیدار میشود؛ در این مقاله بر آنیم تا بر پایه دیدگاه مایکل هلیدی و رقیه حسن، عامل "ارجاع" را بهعنوان یکی از عوامل "انسجام متنی" در "گزیدههای نهجالبلاغه و ترجمههای فارسی و انگلیسی آن" از طاهره صفار زاده بررسی نماییم؛ در این تحقیق با کاربست روش نمونهگیری سیستماتیک و تحلیل تطبیقی ترجمهی فارسی و انگلیسی نهجالبلاغه ابتدا براساس فرمول کوکران، از تعداد 1111 جمله موجود در کتاب، تعداد 285 جمله انتخابشده و همراه با ترجمه این عبارات، عامل "ارجاع"، شناسایی، جداسازی و مقایسه گردیده است. برای بررسی این فرضیه از آزمون chi-square و جدول توافقی crosstabs استفادهشده است؛ در بررسی بهعملآمده، به این نتیجه رسیدیم که در متن اصلی نهجالبلاغه و متون ترجمهشدهی آن، با وجود استفادهی بیشتر از "ارجاع" و "ادوات ربط" نسبت به سایر عوامل "انسجام"، در کاربرد ارجاع، بین متن عربی و متون ترجمهشده فارسی و انگلیسی تفاوت معنیداری وجود دارد .
تحلیل گفتمان,انسجام متنی,عوامل انسجام,ارجاع,ضمیر,نهجالبلاغه,ترجمه
https://nab.basu.ac.ir/article_1379.html
https://nab.basu.ac.ir/article_1379_6f672de9e01addb0d11b049fbbbb0c33.pdf
دانشگاه بوعلی سینا
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5241
3
12
2016
02
20
تدوین و اعتباریابی الگوی رهبری معنوی اسلامی در سازمان از منظر نهجالبلاغه
43
70
FA
رحمت اله
مرزوقی
دانشیار گروه مدیریت و برنامهریزی آموزشی دانشگاه شیراز
rmarzoghi@rose.shirazu.ac.ir
جعفر
ترک زاده
دانشیار گروه مدیریت و برنامهریزی آموزشی دانشگاه شیراز
djt2891@gmail.com
زینب
پیروی نژاد
دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، گروه مدیریت و برنامهریزی آموزشی دانشگاه شیراز
z.p2217@gmail.com
هدف اصلی این پژوهش تدوین و اعتباریابی الگوی رهبری معنوی اسلامی در سازمان از منظر نهجالبلاغه بوده است. جامعهی آماری پژوهش شامل کلیه اساتید و صاحبنظران حوزه مدیریت اسلامی در دانشگاه شیراز بود که در مرحله کیفی براساس روش نمونه گیری غیرتصادفی اشباع نظری، 30 نفر و در مرحله کمی براساس روش نمونهگیری غیرتصادفی افراد کلیدی، 34 نفر انتخاب شدهاند. روش پژوهش ترکیبی اکتشافی متوالی و از نوع الگوسازی بوده که با استفاده از روش همسوسازی دادههای چندگانه به تدوین و اعتباریابی چارچوب نظری اولیه پرداخته شده است. نتایج پژوهش در مرحله کیفی نشان داد که الگوی رهبری معنوی اسلامی مشتمل بر سه بعد بینشی دربرگیرندهی سه مؤلفهی اعتقادی، عقلانی و تخصصی، بعد نگرشی دربرگیرنده دو مؤلفه عاطفی و فرهنگسازی و بعد کنشی شامل دو مؤلفه منشی و هدایتگری میباشد. در مرحله کمی، نیکویی مدل اندازهگیری از طریق تحلیل عامل تأییدی بررسی گردید و یافتهها بیانگر تأیید روایی و پایایی الگو بود. لذا الگوی نهایی این پژوهش میتواند مبنای مناسبی برای شناخت رهبران از جایگاه خود و همچنین سنجش و ارائه راهکارهای بهبود نقش مدیران سازمانی به عنوان رهبران معنوی در سازمان خویش، قرار گرفته و براساس معرفهای تعریف شده در این الگو، آموزشهای متناسب برای ایفای هرچه بهتر آنها ارائه گردد.
رهبری,رهبری معنوی,مدیریت اسلامی,نهجالبلاغه
https://nab.basu.ac.ir/article_1380.html
https://nab.basu.ac.ir/article_1380_bc066645d27ab5978a08ce7b9518baa8.pdf
دانشگاه بوعلی سینا
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5241
3
12
2016
02
20
دعوت به تعقل و نشانه های عقلگرایی در نهجالبلاغه
71
89
FA
کرم
سیاوشی
دانشیار گروه الهیات دانشگاه بوعلی سینا
karam.siyavoshi@yahoo.com
سید جواد
فاضلیان
مربی گروه معارف دانشگاه بوعلی سینا
javad.fazelian@gmail.com
موضوع ارتباط عقل و دین با یکدیگر و چگونگی مواجهه باورمندان به ادیان الهی با عقل، از دیرباز مورد بحث و مناقشه گروههای مختلف فکری بوده است. چه، ظاهراً از یکسو برخی از متدینان بر این باورند که باید تمام توجه و نگاه خویش را صرفاً به آموزههای کتب آسمانی بدوزند و در کنار آن به هیچ منبع الهامبخش دیگری اعتنا نکنند. چنانکه از سویی نیز برخی، ادیان و کتب آسمانی را به مخالفت با عقل متهم میکنند! هر چند در ادوار مختلف پاسخهای درخوری از سوی اندیشمندان مسلمان به هر دو دیدگاه داده شده است؛ لکن در این پژوهش رویکرد امام علی(ع) بهعنوان یکی از برجستهترین پیشوایان و نیز مفسران دین اسلام در این رابطه نمایانده شده است. در پرتو بررسی دقیقی که در کلمات امام(ع) در نهجالبلاغه و حتی در دیگر منابع صورت گرفته، بهدست میآید که هر دو نگاه پیش گفته، نادرست و نارساست و این امام همام نگاه ویژه و عنایت خاصی به امر تعقل و خردورزی در امور دین و دنیا دارد.
نهجالبلاغه,تعقل,نشانههای عقلگرایی
https://nab.basu.ac.ir/article_1381.html
https://nab.basu.ac.ir/article_1381_7de24eee0a791258b47c8eb020621075.pdf
دانشگاه بوعلی سینا
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5241
3
12
2016
02
20
شناختشناسی علم علوی در نهجالبلاغه
91
107
FA
محمد
آهی
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلیسینا
ahi200940@yahoo.com
مطالعات شناختشناسی بهعنوان علم مستقل چندان قدمتی ندارد. امّا بهخاطر اهمیّت فوقالعاده و کاربرد آن در بیشتر رشتهها، همواره از اولویّتهای پژوهشی به شمار میرود. این مطالعات با توجه به نوع و موضوع مطالعه (ماهیّت علم یا متعلّق آن) به دو شاخهی شناختشناسی عام و شناختشناسی خاص تقسیم میگردد. البته پژوهش در این زمینه بدون در نظر گرفتن منابع وحی و صاحبان آن، قطعاً پژوهشی ابتر خواهد بود. از میان این منابع نهجالبلاغه و صاحب آن امام علی(ع) بعد از قـرآن کریم و رسول اکرم(ص) بالاترین جایگاه را در این زمینه دارد. لذا در این مقاله سعی شده است؛ براساس شناختشناسی خاص، علـم علوی در نهـجالبلاغه مـورد بررسی قرار گیرد. نتیجه این پـژوهش که بر اساس روش توصیفی- تحلیلـی بر مبنـای تعقلی- منطقـی انجـام گرفت؛ نشان میدهد که علم علوی دارای هشت ویژگی عمده است: 1- وحیگرایی 2- شهودگرایی 3- حقیـقتگرایی 4- باطـنگرایی 5- وحـدتگـرایی 6- فـزونگـرایی 7- شمولگرایی 8- خاصگرایی.
نهجالبلاغه,علم علوی,شناختشناسی عام,شناختشناسی خاص
https://nab.basu.ac.ir/article_1382.html
https://nab.basu.ac.ir/article_1382_568992a610132447d414b609006e6a55.pdf
دانشگاه بوعلی سینا
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5241
3
12
2016
02
20
گونههای نزاهت در نهج البلاغه
109
128
FA
علی
نجفی ایوکی
0000-0002-6212-1823
دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان
najafi.ivaki@yahoo.com
معصومه
حسین پور
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان
masomehoseinpoor@yahoo.com
صدیقه
جعفری نژاد
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان
s.jafarimotarjem2014@gmail.com
نهجالبلاغه که برگزیدهای از سخنان گرانسنگ حضرت علی(ع) است، ضمن اینکه پس از قرآن کریم از جمله آموزههای نافذی است که در سازندگی و تربیت اخلاقی بشر نقش تعیینکنندهای دارد، با تعابیری زیبا و مفاهیمی ژرف، سخنسنجان را شیفتهی خویش ساخته است. نـزاهت و عفتِ کلام گنجانده در مــتن نهجالبلاغه، یکی از آن موارد است؛ امام(ع)که دارای اسلوبی تربیتی و اخلاقی است و انسانها را به تزکیه و تهذیب نفس سفارش میکند با پرده پوشی از برخی مفاهیم زشت و ناروا، کلامش را از آوردن اینگونه واژگان و تعابیر، دور ساخته و با حساسیت ویژه در گزینش آنها، از کاربست واژگان رکیک و ناشایست پرهیز نموده و از این رهگذر، جذابیت و عمقبخشی به معانی و تاثیرگذاری کلامش را دو چندان کرده است. در پرتو این مسأله، مقالهی حاضر میکوشد با روش توصیفی- تحلیلی از گونههای مختلف نزاهت کلام حضرت علی(ع) پرده بردارد و آن را مورد بـررسی و تحلیل قرار دهـد. با بررسی نمـونههای مختلف نزاهتهای به کار رفته، چنین استنباط میشود که برای صاحب سخن هم چه گفتن مهم بوده است و هم چگونه گفتن؛ لذا با کاربست شیوههای مختلف بیانی از مفاهیمی نازیبا و ناشایست با تعابیری مناسب و عفیف سخن رانده است به گونهای که آن تعابیر با حفظ آبروی اشخاص و عدم پردهدری همسویی دارد.
نزاهت,نزاهت در کلام,نهجالبلاغه,امام علی(ع)
https://nab.basu.ac.ir/article_1383.html
https://nab.basu.ac.ir/article_1383_54576f09a9bcbb8f47030a06ed72d97a.pdf
دانشگاه بوعلی سینا
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5241
3
12
2016
02
20
نقد و بررسی تصاویر تجسمی قرآن کریم در نهجالبلاغه
129
147
FA
ابراهیم
اناری بزچلوئی
دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اراک
i-anari@araku.ac.ir
سمیرا
فراهانی
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
s.farahani2230@yahoo.com
تجسمگرایی یکی از زیر شاخههای اصلی هنجارگریزی معنایی است. این نوع از هنجارگریزی به بررسی شاخصهها و عناصر زیباییشناسانه در متون ادبی میپردازد و ارتباط ناگسستنی با علم بلاغت و آرایههای ادبی بهکار رفته در آن دارد. تجسمگرایی عمدتاً برای بیان مفاهیم مجرد و عقلی بهکار میرود تا با به تصویر کشیدن این دسته از مفاهیم در قالب صورتهای مجسم، حسی و ملموس زمینهساز پویایی و تحرک تصاویر در متون ادبی گردد. تجسمگرایی به زیر شاخههای فرعی دیگری همچون جاندارپنداری، سیالپنداری و جسمپنداری تقسیم میشود که با توجه به ماهیت و ویژگیهای هر یک از آنها، کارکردشان در متون مختلف از بسامد متفاوتی برخوردار است. نهجالبلاغه در ابعاد متعدد خود، چه از نظر صورت و چه از لحاظ محتوا و مضمون پیوند مستحکمی با قرآن کریم دارد؛ از اینرو نوع بیان حضرت در بازگو کردن مفاهیم معرفتی و یا اندیشههای شخصی ایشان، انعکاسی از بیان ادیبانه و هنرمندانهی قرآن کریم است؛ به همین جهت بسیاری از تصاویر ادبی قرآن در متن نهجالبلاغه نمود بارزی یافته است. حضرت علی(ع) در بیان ادیبانه خود، تا آنجا پیش میرود که پیوستگی و درهم تنیدگی کلام ایشان با کلام وحی یکی میشود و این درهم تنیدگی بهگونهای است که متن و بینامتن در کلام حضرت یک هویت واحد مییابد. آنچه در این مقاله بدان پرداخته میشود، بررسی تصاویر تجسمی قرآن کریم در نهجالبلاغه از منظر روابط هنجارگریزی معنایی است. بر این اساس در پژوهش حاضر، کارکرد تصاویر تجـسمی قرآن که در قـالب صورتهای انـسانپنداری، حیوانپنداری، جسمپنداری و ... نمود مییابد، در نهجالبلاغه بررسی و ارزیابی میگردد تا چگونگی کارکرد هر یک از انواع یاد شده در بافت کلام حضرت(ع) تحلیل و تبیین شود. نتایج پژوهش نشان میدهد که از میان تصاویر تجسمی، جاندارپنداری در نهج البلاغه نسبت به سایر انواع تجسمگرایی از بسامد بالاتری برخوردار باشد.
تصاویر تجسمی قرآن,نهجالبلاغه,هنجارگریزی معنایی
https://nab.basu.ac.ir/article_1384.html
https://nab.basu.ac.ir/article_1384_273f42e3abac849655f9d401c2656a71.pdf