دانشگاه بوعلی سینا
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5241
3
11
2015
11
22
آزادی در نظام حکومت اسلامی از منظر نهجالبلاغه
1
16
FA
محمد
مولایی
استادیار گروه اقتصاد دانشگاه بوعلی سینا
mowlaei.mohammad@gmail.com
آزادی یکی از نیازها و حقوق اولیه انسان میباشد و برای آن تعاریف و تعابیر مختلفی ارائهشده است. آزادی را میتوان به آزادی طبیعی (فطری)، اجتماعی و معنوی تقسیم کرد و انواع آن را در جوامع مدنی بر این مبنا تبیین نمود. در این مقاله انواع آزادی از دیدگاه و سیرهی امام علی (ع) در نهجالبلاغه بهعنوان حقوق مسلم مردم در یک حکومت اسلامی مورد بررسی قرار میگیرد و میتواند معیار مناسب برای کشورهای اسلامی باشد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که امام علی (ع) انواع آزادی مشروع را در گفتار و عمل برای همه مردم تحت قلمرو حکومت خود به رسمیت میشناخت و از آن حمایت میکرد. آن حضرت معتقد بود که انسان باید در مقام فکر و اراده و عمل، آزادی و استقلال داشته باشد و آزادی فردی را تا زمانی که به مصلحت اجتماع آسیب نرساند، مورد تأکید قرار میداد. آن حضرت سعی داشت با مخالفان خود از طریق روشنگری و منطق و با رفتار احترامآمیز مواجه شود و چنین روشی را سنت پیامبر اسلام (ص) در مواجه با مخالفان قلمداد میکرد.
آزادی,حکومت اسلامی,امام علی (ع),نهجالبلاغه
https://nab.basu.ac.ir/article_1284.html
https://nab.basu.ac.ir/article_1284_f6e83fd0ecf7eb034a73d039cd532f3e.pdf
دانشگاه بوعلی سینا
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5241
3
11
2015
11
22
تحلیل سبکشناختی نحوی- بلاغی ساختهای همپایه در خطبهی یکصد و یازدهم نهجالبلاغه
17
33
FA
مرتضی
قائمی
دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه بوعلی سینا
mortezaghaemi2@gmail.com
فائزه
صاعد انور
دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلیسینا
saedanvar_hi@yahoo.com
امام علی (ع) در خطبهی یکصد و یازدهم نهجالبلاغه، بسیاری از صنایع ادبی و تمهیدات زبانی را هنرمندانه به خدمت گرفته است. یکی از شیوههای سبکساز ایشان، استفادهی گسترده از ساختهای همپایه است. امام(ع) روشهای مختلفی، از جمله تقویت موسیقی و آهنگ کلام و تأکید بر سخنان، با هدف انتقال پیامهای خود، از این ساختها استفاده نموده است. ساختهای همپایه در این خطبه، دو سازهای، سه سازهای و زنجیرهای است. این ساختهای همپایه شامل: جملههای اسمیه، جملههای فعلیه و اجزای جمله است که از لحاظ معنایی دارای روابط مختلفی مانند تضاد، ترادف، بیان علّت، تناوب و توالی است. در این پژوهش تلاش شده است به روش تحلیلی-توصیفی، انواع ساختهای همپایه در ابعاد گوناگون نحوی و ارتباط آن با حوزههای بلاغی، موسیقایی و محتوایی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
ساختهای همپایه,سبکشناسی,خطبه,نهجالبلاغه
https://nab.basu.ac.ir/article_1285.html
https://nab.basu.ac.ir/article_1285_be230a12b6fca8511ce15d64964e9d2a.pdf
دانشگاه بوعلی سینا
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5241
3
11
2015
11
22
روابط بینامتنی نهجالبلاغه با اشعار کلاسیک فارسی
35
54
FA
سیامک
ظفری زاده
دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان
zafarizadeha@yahoo.com
محمد
خاقانی اصفهانی
استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان
mohammadkhaqani@yahoo.com
<span lang="FA" dir="RTL">بر اساس نظریهی بینامتنیت هر متن ادبی، آگاه یا ناخودآگاه، زایش و باز خوانشی از آثار ادبی پیش از خود یا معاصر با خود است. نهجالبلاغه از هنگام ظهور تاکنون [بعد از قرآن کریم] همواره به عنوان یکی از منابع مهم و کلیدی ادبای عرب و ایران به شمار میرود. در این میان الگوپذیری شاعران کلاسیک سرای ایرانی از سخنان و مفاهیم ارزشمند امیر مؤمنان (ع)، برجستهتر است، بهگونهای که انواع بینامتنیت نهجالبلاغه در بسیاری از سرودههای کلاسیک فارسی، به وضوح قابلرؤیت میباشد. هدف پژوهش حاضر شناخت، معرفی و بیان میزان بینامتنیت کلام امام (ع) در الفاظ و مضامین اشعار کلاسیک فارسی است؛ این تحقق به روش توصیفی - تحلیلی و با استقراء الفاظ و مضامین گهربار نهجالبلاغه در اشعار برجستهترین شاعران ادب فارسی صورت پذیرفته است. با تحلیل و بررسی روند بینامتنیت در اشعار موردنظر (متن حاضر) و نهجالبلاغه (متن غایب) درمییابیم که گونههای </span><span lang="FA" dir="RTL">بینامتنیت</span><span lang="FA" dir="RTL"> بهصورت واژگانی و مضمونی و گزارشی و روابط بینامتنی میان متن حاضر و غایب بهصورت </span><span lang="FA" dir="RTL">نفی جزیی،</span><span lang="FA" dir="RTL"> </span><span lang="FA" dir="RTL">نفی متوازی ، نفی کلی، تجلی یافته است. شایان ذکر است که بینامتنیت مضمونی از میان انواع بینامتنی و </span><span lang="FA" dir="RTL">نفی متوازی از میان روابط بینامتنی، در شیوهی نگارش اشعار بررسیشده، از انواع دیگر، از بسامد بیشتری برخوردار است.</span>
بینامتنیت,نهجالبلاغه,امام علی (ع),شعر کلاسیک فارسی
https://nab.basu.ac.ir/article_1286.html
https://nab.basu.ac.ir/article_1286_112a0511cd0bc3e8037c182af2140b87.pdf
دانشگاه بوعلی سینا
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5241
3
11
2015
11
22
شاخصههای مینیمالیسم در حکایتی از نهجالبلاغه
55
66
FA
سیدمهدی
مسبوق
0000-0003-0739-982X
دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلیسینا
smm.basu@yahooo.com
شهرام
دلشاد
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلیسینا
sh.delshad@ymail.com
نهجالبلاغه دربردارندهی حکایتهای زیادی است و این حکایتها بیشتر تاریخی میباشند. قدر مسلم هدف امام (ع) در نهجالبلاغه حکایتگویی نیست و حکایت ابزاری است برای بیان مسائلی از قبیل امور عقیدتی، سیاسی و نظامی. بنابراین ایشان در روایت به تطویل سخن نمیگویند و بهدنبال شرح و تفصیل حوادث رخ داده نیستند. <br /> با تکیه بر مؤلفههای نقد جدید در ادبیات داستانی، همگونیها و مانندگیهای بسیاری بین حکایتهای نهجالبلاغه با گونهی ادبی مدرن یعنی داستانک مییابیم که از آن بهعنوان کمینهگرایی یا مینیمالیسم یاد میشود. جستار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر عناصر داستانک به بررسی حکایت حملهی لشکریان معاویه به شهر انبار که در خطبه جهاد آمده می پردازد. برآیند پژوهش نشان میدهد که این حکایت از بیشتر مؤلفههای داستانک برخوردار است و همگونیهای بسیاری با شاخصههای این نوع ادبی جدید دارد و از جهت تکنیکهای داستاننویسی ممتاز است و در زمرهی داستانکهای مینیمالیستی جای میگیرد.
نهجالبلاغه,حکایت,مینیمالیسم,داستانک
https://nab.basu.ac.ir/article_1287.html
https://nab.basu.ac.ir/article_1287_51c3dcaa324dd7b8966e1b05890e8133.pdf
دانشگاه بوعلی سینا
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5241
3
11
2015
11
22
طراحی الگوی تصمیمگیری اخلاقی مدیران مبتنی بر آموزههای نهجالبلاغه
67
94
FA
حمیدرضا
خسروآبادی
دانشجوی دکتری مدیریت دولتی دانشگاه علامه طباطبایی
hrkhosroabadi@gmail.com
بهروز
رضایی منش
استادیار گروه مدیریت دولتی دانشگاه علامه طباطبایی
rezaeemanesh@gmail.com
توجه به موضوع تصمیمگیری اخلاقی با توجه به اهمیت دو موضوع تصمیمگیری و اخلاق در زمینه دانش مدیریت، هر روز رشد بیشتری پیدا میکند و امروزه اندیشمندان علم مدیریت به این باور رسیدهاند که مدیران در هنگام اخذ تصمیمات، باید مؤلفههای اخلاقی را نیز مدنظر قرار دهند؛ اما مسألهای که وجود دارد آن است که چه تصمیمی، اخلاقی محسوب میشود. در این پژوهش تلاش شده است الگویی از تصمیمگیری اخلاقی مدیران، مبتنی بر آموزههای کتاب شریف نهجالبلاغه ارائه شود. بدین منظور از استراتژی پژوهشی دادهبنیاد استفاده گردیده است و حاصل امر، استخراج 641 گزاره، 50 مفهوم و 14 مقوله بوده است. در این راستا ابتدا تکتک گزارههای نهجالبلاغه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و سپس مفاهیم کلیدی استخراج گردیده است. در گام بعد، مقولههای تحقیق، متشکل از مفاهیم مستخرج قبلی، مورد شناسایی قرار گرفته و در سه نوع محوری، اصلی و زمینهساز دستهبندی گردیدهاند. برخی از مهمترین مؤلفههای شناساییشده عبارتاند از: التزام به حق، عدالت، حسن تدبیر، فهم و ادراک صحیح، محوریت منافع و مصالح عامه، صداقت و امانتداری. مقولههای شناساییشده، معیارهای الگوی تصمیم گیری اخلاقی مبتنی بر نهج البلاغه به شمار آمده و الگوی نهایی تحقیق را تشکیل داده است.
الگوی تصمیمگیری,تصمیمگیری اخلاقی,آموزههای نهجالبلاغه,مدیران
https://nab.basu.ac.ir/article_1288.html
https://nab.basu.ac.ir/article_1288_f996ede95c2157cdbe94fe3ee3c71360.pdf
دانشگاه بوعلی سینا
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5241
3
11
2015
11
22
نقد و بررسی شبههی دقت وصف و غرابت تصویر در نهجالبلاغه
95
113
FA
علی
حاجی خانی
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرّس
ali.hajikhani@modares.ac.ir
علی
بیدسرخی
دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس
ali.bidsorkhy@modares.ac.ir
یکی از شبهاتی که توسط برخی تشکیک کنندگان دربارهی نهجالبلاغه مطرح گردیده است، شبههی وجود دقت وصف و غرابت در تصویر در خطبههای 155، 165 و 185 مربوط به توصیف خفّاش، طاووس، مورچه و ملخ می باشد، به نحوی که در این خصوص بیان داشتهاند در آثار اولیهی عربی و اسلامی هیچگونه اثری از وجود دقت وصف و غرابت در تصویر وجود نداشته و اینگونه توصیفات از طریق ترجمهی کتابهای یونانی، فارسی ونظیر آن به زبان عربی رایج گردیده است و بر این مبنا مدعی جعل این خطبهها توسط سید رضی (ره) شدهاند. مقالهی پیشرو درصدد است ضمن تحلیل محتوایی خطبههای مذکور، با ذکر توصیفات دقیق در آیات قرآن کریم و احادیث رسول خدا (ص) و بیان شواهدی از وجود دقت وصف در ادبیات جاهلی و مقارنت کلامی بین آنها و خطبههای مذکور ،بیاساس بودن شبهه مذکور را اثبات نماید.
نهجالبلاغه,دقت وصف,غرابت تصویر,شبهه
https://nab.basu.ac.ir/article_1289.html
https://nab.basu.ac.ir/article_1289_0eb1842e266b9ed9fa8901e4a6f77d3b.pdf
دانشگاه بوعلی سینا
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5241
3
11
2015
11
22
نقش فضای صدور در فهم نهجالبلاغه
115
132
FA
باقر
ریاحی مهر
کارشناس ارشد مدرسی معارف اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی قم
dr.riahi@chmail.ir
سید عیسی
مسترحمی
استادیار گروه قرآن و حدیث جامعه المصطفی العالمیه
mostarhami@yahoo.com
عقلا در مفاهمه خود، شرایط و فضای زمانی و مکانی را در نظر میگیرند، لذا درک کامل این مفاهمات، فارغ از این مسأله، امری مشکل و در برخی موارد غیرممکن است. دریافت مفاهیم نهجالبلاغه نیز بدون توجه به فضا و موقعیتهای صدور کلام امیرالمؤمنین (ع)، دریافتی ناقص خواهد بود. دانستن فضای صدور کلام امام علی (ع) سبب درک مفهوم و مصداق کلمات بهکاررفته در سخنان آن حضرت، برطرف شدن ابهام و یافتن پاسخ برخی شبهات وارده به متن نهجالبلاغه و نیز کشف مطابقت سخنان حضرت با مقتضای حال مخاطبان آن میشود. از سوی دیگر میتوان شخصیت امیرالمؤمنین (ع) و معاصران ایشان را از این رهگذر شناخت و شیوهی تربیتی و حکومتی آن حضرت را با فهم فضای صدور عبارات این کتاب شریف ممکن ساخت. بخش عمدهای از فضای صدور نهجالبلاغه را میتوان با تحلیل متن نهجالبلاغه، مراجعه به مسانید و مصادر این کتاب و بهرهگیری از برخی منابع حدیثی و تاریخی به دست آورد.
حضرت علی (ع),نهجالبلاغه,فضای صدور,شأن صدور,اسباب صدور
https://nab.basu.ac.ir/article_1290.html
https://nab.basu.ac.ir/article_1290_d85e533ad16b1fd0e952d5cf89f4d0ba.pdf