unavailable
unavailable
unavailable
چکیده فرزند پروری اولین و اساسی¬ترین مرحله در فرآیند پرورش و اجتماعی کردن فرزندان در جامعه با توجه به باورها، ارزش¬ها و ایده¬آل¬های والدین است. هدف این بررسی پاسخ به سؤالات چهارگانه¬ای است که در شکل سبک¬های فرزندپروری در برابر نهج¬البلاغه طرح شده¬اند. در پاسخ به سؤالات از روش توصیفی مبتنی بر تحلیل متن استفاده گردیده است. بر این اساس مفاهیم مندرج در سؤالات با متن نهج البلاغه معادل سازی و برابر گردیده و سپس به هر سوال پاسخی متناظر در متن داده شده است. یافته¬ها بیان¬گر این است که امام علی(ع) سبک¬های مستبدانه، سهل¬انگارانه و غفلت¬انگارانه را کاملاً رد می¬کند و هیچ کدام را مناسب تربیت نمی¬داند و در تربیت فرزندان از این شیوه¬ها استفاده نمی¬کند. سبک مقتدرانه از نظر لزوم نظارت و کنترل بر فرزندان و ضرورت پاسخ¬دهی مناسب به فرزندان و احترام به آرا و نظرات آن¬ها به سبک امام علی(ع) مشابهت¬هایی دارد؛ اما آن¬چه سبک امام علی(ع) را متمایز می¬سازد، مبانی، اهداف، ارزش¬ها، نوع قواعد و مقررات و اولویت¬بندی¬هایی است که در سبک علوی وجود دارد و سبب می¬شود نتوانیم این سبک را مقتدرانه به شمار آوریم و چه بسا سبک مسوولانه ـ که برخی برای سبک امام(ع) به کار برده اند ـ اسم مناسب و متناسبی برای سبک اسلامی است.
سبکشناسی، یکی از موضوعات ادبی است که در سده اخیر، ادبا و سخنوران توجه ویژهای به آن داشتهاند. سبک ادبی روش یا شیوه خاصی از بیان افکار است که نویسنده یا گوینده با استفاده از انتخاب کلمات و الفاظ و تعابیر خاصی به انتقال اندیشه های خود در مورد واقعیتها میپردازد. امیرالمومنین (ع) با استفاده از فنون بلاغی، مفاهیم اخلاقی، عبادی و اجتماعی مورد نظر خویش را در قالب بهترین الفاظ و به صورتی هنرمندانه بیان کرده است. در این میان خطبه 91 نهج البلاغه موسوم به خطبه الأشباح است به بیان موضوعات مختلفی از قبیل خداشناسی، چگونگی آفرینش آسمانها، ویژگیهای فرشتگان و... پرداخته است. این پژوهش به روش تحلیلی- توصیفی، با بررسی سبکشناختی این خطبه، از چهار دیدگاه آوایی، نحوی، دلالی و فکری، به بیان زیباییها، ارزشها و سبک این خطبه پرداخته است. نتیجه این که این خطبه، در سطوح سهگانه سبکی، به هم پیوسته و انداموار، اندیشههای بلند امام علی(ع) را به تصویر کشانده است.
نهج البلاغه، نه تنها به عنوان یک متن ادبی، بلکه به عنوان منبعی سرشار از معنویت و اخلاق در بین مسلمانان شناخته شده است. با توجه به نقش این کتاب در دین، فرهنگ و ادبیات فارسی، تحقیق حاضر سعی نموده تا با واکاوی کتب و دیوان برخی از ادیبان و شاعران فارسی، از دوره های زمانی مختلف، موضوعات و مفاهیم اخلاقی نهجالبلاغه که در متون فارسی به صورت شعر یا ضرب المثل منعکس شده است را مورد شناسایی قرار داده و به تفکیک بیان نماید. به این منظور، از مطالعات کتابخانه ای و روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. نتایج نشان داد که همبستگی نزدیکی میان آموزه های ارائه شده در نهج البلاغه با پندها، اندرزها، مثل ها و اشعار فارسی وجود دارد به اندازه ای است که گاه عبارت فارسی کاملاً برگرفته از عبارت عربی بوده و گاهی نیز از نظر مضمون و نوع کاربرد، نزدیکی بسیاری میان آن ها دیده می شود. این تطابق علیرغم تعلق شعرای فارسی به سبک ها، دوره ها و شرایط اجتماعی مختلف می باشد که حاکی از تأثیرپذیری از نهج البلاغه و توجه آن ها به ترویج آموزههای دینی این کتاب دارد.
قیام مسلحانه علیه امام معصوم(ع) و نواب عام و خاص ایشان و مقابله با نظام اسلامی بغی نامیده میشود. این پدیده مجرمانه علیرغم سابقه طولانی در حقوق کیفری اسلامی، به تازگی با تصویب قانون جدید مجازات اسلامی به سیاهه قوانین کیفری افزوده شده است. بنابراین مبانی شرعی این جرمانگاری را باید در قرآن و فقه اسلامی بهخصوص سیره علوی در تفکر شیعی جستوجو نمود. از آنجا که در مدت حکومت امام علی(ع) گروههای باغی (ناکثین، قاسطین، مارقین) اقدام به قیام علیه حکومت ایشان کردند؛ بنابراین مهمترین منبع استنباط احکام بغی را میتوان سیره و روش امام(ع) دانست. قانونگذار ایران نیز با فهم درست از این مطلب و با تأسی از همین روش در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 ماهیت بغی را یک جرم ضد امنیتی دانسته و برای آن مجازات حدی وضع نموده است. هر چند در تعیین میزان مجازات با سیره علوی به شرح ذیل همسو نبوده در نتیجه کامل و همه جانبه نمیباشد.
ناهمگونی رویدادهای کوفه بیش از آن است که بتوان بهراحتی از کنار آن گذشت. شهری که در طول تاریخ پایگاهی مهم برای تشیع بوده، خود صحنهی وارد آمدن سهمگینترین ضربهها بر پیکر تشیع نیز بوده است. جاذبهی رازگشایی از این دو رویهی متضاد، طیفهای مختلفی از پژوهشگران را به بررسی ابعاد گوناگون این موضوع واداشته است. بسیاری از تحلیلها در قضاوتی یکسویه، حوادث غمبار این شهر را به پای تودهی مردم آن نوشته و کوفیان را مردمانی سستعهد و بدعنصر معرفی کردهاند؛ اما واکاوی ستایشها و نکوهشهای علی(ع) دربارهی کوفه و کوفیان، کلیت این قضاوت را رد کرده، تحلیلی واقعبینانه و منصفانه پیش چشم قرار میدهد. توجه به نقش و سهم طبقهی خواص در بافت اجتماعی کوفه، دسیسههای بیرونی و تغییر ارزشهای جامعه و نیز توجه ویژه به سیر زمانی ستایشها و نکوهشهای علی(ع) دربارهی کوفه، از پایههای اصلی این تحلیل است.
نهجالبلاغه بهعنوان مشهورترین منبعی که سخنان حضرت علی(ع) در آن گردآمده است، شامل نامههایی است که با اهداف مختلف به والیان، فرزندان و ساکنان شهرها نوشتهاند. نامهای که بنا بر قول شریف رضی خطاب به امام حسن(ع) و پس از بازگشت امیرمؤمنان(ع) از نبرد صفین نوشته شده است، بهعنوان نامهی سیویکم این کتاب شناخته میشود. در این پژوهش تلاش شده تا با تحلیل متنی، تاریخی و سندی و نیز بررسی منابعی که سخنان آن امام همام را پیش و پس از سیدرضی نقل کردهاند، پژوهش جدیدی راجع به مخاطب این نامه صورت گیرد. در نتیجه، این فرضیه مطرح و تقویت شده است که نه امام حسن(ع) بلکه فرزند دیگر امام علی(ع)، یعنی محمد بن حنفیه، مخاطب نامه است. با قبول این مطلب، برخی از برداشتها از نامهی31 نیازمند بازنگری خواهد بود و یکی از دلایل مخالفان شیعه در اعتقاد به عصمت امام، که به این نامه استناد کردهاند، ابطال خواهد شد.
معرفتشناسان معاصر مدعیاند از نظریههای اخلاقی در نظریههای معرفتشناسی استفاده شده است. در معرفتشناسی سنتی این بهرهمندی ناآگاهانه صورت گرفته است ولی در معرفتشناسی معاصر خصوصاً معرفتشناسی فضیلتگرایانه استفاده از مؤلفههای اخلاقی فضیلتگرایانه بهطور آگاهانه اتفاق افتاده است. اخلاق اسلامی جزو نظریههای اخلاقی فضیلتمحور محسوب میشود و روایات ائمه علیهمالسلام مشحون از توصیههای اخلاقی میباشند که بر دو مؤلفه محوری فضایل و رذایل تأکید دارند. ائمه علیهمالسلام بهدلیل اتصال به منبع علوم غیبی پیشتر از اندیشهی زمانه خود میاندیشیدهاند و به ارتباط عمل و اندیشه وقوف داشتهاند. فرمایشات حضرت علی علیهالسلام در نهجالبلاغه مؤید این معنا است. ایشان در نهجالبلاغه نحوه تأثیر فضایل و رذایل اخلاقی را بر باورها و اعتقادات ترسیم نموده اند. سؤال اصلی این مقاله: تأثیر مؤلفههای اخلاقی فضیلت محور بر نظریه معرفتشناختی باورهای دینی اسلامی در نهجالبلاغه چگونه تبیین شده است؟
ادبیات از جمله عوامل اساسی در تبلیغ و اشاعه هر دین و آیینی به شمار میرود، و ادیبان در هر عصر و دورهای، گاه برای ابراز باورهای دینی و اعتقادی خود از قلم، بیان، عاطفه، احساس و قدرت خیال خود کمک گرفتهاند، ازهمین روست که میتوان میان ادبیات و دین پیوندی قائل شد. شعر شیعی نیز یکی از شاخه های مهم و بارز ادبیات به شمار میآید که از زمان پیدایش آن یعنی صدر اسلام تا به امروز، نقش مهمی در تعبیر و بیان احساسات شاعران نسبت به عقاید مهم مرتبط با شیعه، ایفا نموده است. حضرت علی(ع) یکی از بزرگترین شخصیتهایی است که شاعران و نویسندگان در هر عصر و زمانی و نیز به هر زبان و گویشی به مدح یا رثای ایشان پرداختهاند. معروف عبدالمجید، شاعر معاصر مصری، پس از پذیرش مکتب تشیع، اکثر دیوان خویش را به مدح و رثای ائمهی اطهار(علیهم السلام) اختصاص داده است. امام علی(ع) بیشترین سهم را در این دیوان داراست. شاعر ضمن اشاره به مقام و منزلت امام علی (ع)، به مسائلی مانند شجاعت و حماسههای ایشان، غدیر خم، طلب شفاعت از ایشان و شهادتشان اشاره نموده است. پژوهش حاضر میکوشد با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی ضمن معرفی شخصیت شاعر، مدح علوی را در دیوان وی مورد بررسی و تبیین قرار دهد.