ORIGINAL_ARTICLE
مبنا و ابعاد هوش اخلاقی براساس فرهنگ نهجالبلاغه: یک بررسی تطبیقی
این پژوهش، با هدف بررسی مبنا و ابعاد هوش اخلاقی براساس فرهنگ نهجالبلاغه و بررسی تطبیقی آن با مبنا و نظریه هوش اخلاقی بوربا انجام شد. پژوهش حاضر در چارچوب رویکرد کیفی انجام شده است. دادهها شامل نهجالبلاغه بود که بر این اساس از طریق نمونهگیری هدفمند بخشهایی از خطبهها، نامهها و حکمتهای نهجالبلاغه جهت بررسی مؤلفههای هوش اخلاقی انتخاب شدند. به این منظور متن نهجالبلاغه با روش تحلیل محتوا با استفاده از سه فرایند پیادهسازی، کدگذاری باز و کدگذاری انتخابی موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ابعاد هوش اخلاقی براساس فرهنگ نهجالبلاغه شامل بعد شناختی (تأملی، دانش/ عقل)، بعد معنوی (قدرشناسی، خودسازی، خودکنترلی و وجدان)، بعد اجتماعی (روابط بین فردی، خیر عمومی، انصاف/ عدالت) و بعد عاطفی (مهربانی، احترام، همدلی، بردباری / صبر، مسؤولیت پذیری و گشادهرویی) است و مبنای هوش اخلاقی شامل خدامحوری و در مرحله بعدی آن انسانمحوری میباشد. درحالیکه مبنای هوش اخلاقی از دیدگاه بوربا انسانمحوری است؛ بنابراین میتوان بیان کرد که براساس فرهنگ نهجالبلاغه تعادل بین ابعاد هوش اخلاقی با مبنای خدامحوری و انسانمحوری برای رفتار اخلاقی ضرورت دارد.
https://nab.basu.ac.ir/article_3143_09d6a955b6ddfacd6a8d0037845113f7.pdf
2020-01-21
1
21
10.22084/nahj.2019.19065.2274
اخلاق
هوش اخلاقی
نهجالبلاغه
امام علی (ع)
نظریه هوش اخلاقی بوربا
ابوالقاسم
یعقوبی
yaghobi41@yahoo.com
1
استاد گروه روانشناسی دانشگاه بوعلی سینا
LEAD_AUTHOR
اکبر
عروتی موفق
a_orvati@yahoo.com
2
استادیار گروه معارف دانشگاه بوعلی سینا
AUTHOR
ارزو
دلفان بیرانوند
arezou.delfan14@gmail.com
3
دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی دانشگاه بوعلی سینا
AUTHOR
- ارشاد حسینی، هادی؛ میر دریکوندی، رحیم؛ احمدی، محمدرضا. (1394). «هوش اخلاقی و ساخت آزمون اولیه آن براساس منابع اسلامی». اسلاموپژوهشهایروانشناختی، سال 1، شماره 3، 7-26.
1
- اسماعیلی، مریم؛ یزدانی، محمد. (1396). «فضائل اخلاقی ششگانه» مطالعه تطبیقی «نهجالبلاغه» و «روانشناسی مثبت». دوفصلنامۀ علمی پژوهشی مطالعات اسلام و روانشناسی، سال 11، شماره 20، 149-175.
2
- انصاری شهیدی، مجتبی؛ تات، مریم؛ بدری زاده افسانه؛ ملکی، سهیلا . (1397). «نقش هوش اخلاقی و ارزش حرفهای در پیشبینی تابآوری پرستاران». فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی لرستان، دوره 20، شماره 3، 48-58.
3
- آهنگری، فرشته. (1386). «پیشینه و بنیادهای اخلاق در ایران و جهان». فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، شماره 3 و 4، 11-22.
4
- بهرامی، محمدامین؛ اصمی، مریم؛ فاتح پناه، آزاده؛ دهقانی تفتی، عارفه؛ احمدی تهرانی، غلامرضا. (1391). «سطح هوش اخلاقی اعضای هیئتعلمی و کارکنان دانشگاه علوم پزشکی یزد». اخلاق و تاریخ پزشکی، دورة پنجم، شماره 6، 27-32.
5
- پورجمشیدی، مریم؛ بهشتیراد، رقیه. (1394). «تأثیر هوش اخلاقی و سلامت روان بر شادکامی دانشجویان»، پژوهشنامه روانشناسی سلامت، سال 1، شماره 4، 55-66.
6
- تاجیکی، شهربانو؛ وارث، مهدی. (1396). بررسی رابطه هوش اخلاقی با کیفیت زندگی کاری و رشد حرفهای معلمان ابتدایی شهر شیراز. کنفرانس بینالمللی (دانشگاه شیراز)، شماره 16، 1-11.
7
- ثابت، عباس؛ فیلی، اردلان؛ پویا، علیرضا؛ مجیدی، امیرارسلان. (1396). «ارائه مدل پیشبین رعایت اخلاق پژوهش در بین دانشجویان». فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوری، سال 12، شماره ٤، 1-9.
8
- ثابت، مهرداد؛ دلاور، علی؛ پاشاشریفی، حسن؛ خوشنویسان، زهرا. (1394). ساخت و رواسازی مقیاس رفتار اخلاقی. فصلنامه روانشناسی تربیتی، سال 6، شماره 3، 27-37.
9
- ثقهالاسلام، طاهره؛ رضایی، امیدوار؛ خوشکار، علی؛ موسوی، مریم السادات. (1387). «رشد اخلاق در انسان از دیدگاه دانشمندان اسلامی و روانشناسان جدید». فصلنامه اخلاق پزشکی، سال دوم، شماره سوم، 141- 155.
10
- جعفری، محمدتقی. (1360). ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
11
- خالقی، نرگس؛ چناری، میهن. (1394). «رابطه هوش اخلاقی با نوعدوستی». فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوری، سال 10، شماره 4، 55-64.
12
- رحیمی، حمید؛ مدنی، سید احمد؛ محمدیان، آسیه. (1394). «بررسی رابطۀ بین هوش اخلاقی و سرمایۀ اجتماعی با مسئولیتپذیری دانشجویان (موردمطالعه: دانشگاه کاشان)». فرهنگ در دانشگاه اسلامی، شماره 4، 101-105.
13
- شعبانلو، کریم سعید؛ بهروزی، ناصر؛ شهنی ییلاق، منیجه؛ صفایی مقدم، مسعود. (1397). «بررسی تطبیقی نظریۀ هوش اخلاقی حضرت علی(ع) در نهجالبلاغه با نظریۀ فضیلتهای اخلاقی مشترک ادیان (دالسگارد، پیترسون و سلیگمن) و اصول هوش اخلاقی (لنیک و کیل)». فرهنگ در دانشگاه اسلامی. سال 8، شماره 4، 547-574
14
- فراهانی، محسن فرمهینی؛ اشرفی، فاطمه. (1393). «اصول اخلاق حرفهای در نهجالبلاغه. پژوهشنامة علوی»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال پنجم، شمارة اول، 67-86 .
15
- فرهادینژاد، محسن؛ خانی، فاطمه. (1397). «مطالعۀ مؤلفههای هوش اخلاقی در پرتو اندیشههای امام علی(ع) در نهجالبلاغه». فصلنامه پژوهشنامه نهجالبلاغه. سال 6، شماره 24، 51-70.
16
- فرهود، داریوش. (1386). «مروری بر تاریخچه اخلاق همراه با گردآوری زمینههای گوناگون». فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری. شماره 1 و 2، 1-6.
17
- فریدونی، محمد؛ دهقانی، مرضیه؛ شیخزاده، مصطفی. (1392). «بررسی رابطه بین سطح هوش اخلاقی اعضای هیأت علمی دانشگاه ارومیه با شیوه تدریس آنان در سال تحصیلی 92-1391»، مجله دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، دوره و شماره 11، 854-862.
18
- قنبری، سیروس؛ کریمی، ایمان. (1395). «مؤلفههای هوش معنوی در نهجالبلاغه». فصلنامه پژوهشنامه نهجالبلاغه، سال 4 شماره 3، 99-119.
19
- کاتوزیان، ناصر. (1386). «اخلاق و حقوق». مجله اخلاق در علوم و فناوری. شماره 1 و 2، 85-88.
20
- محققی، حسین؛ صحابت انور، سعید. (1395). روابط اجتماعی و اخلاق از دیدگاه حضرت علی(ع) در نهجالبلاغه. فصلنامه پژوهشنامه نهجالبلاغه، سال 5، شماره 81، 15-30.
21
- مختاریپور، مرضیه؛ سیادت، سید علی. (1388). «بررسی مقایسهای ابعاد هوش اخلاقی از دیدگاه دانشمندان با قرآن کریم و ائمه معصومین». دوفصلنامه علمی تخصصی مطالعات اسلام و روانشناسی، سال ۳، شماره ۴، ۹۷-118.
22
- واعظی، احمد. (1390). انسان از دیدگاه اسلام. ناشر: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
23
- یداللهپور، محمدهادی؛ فاضلی کبریا، مهناز. (1393). «بررسی تطبیقی مفهوم هوش معنوی از منظر روانشناسی و اسلام. دانشگاه علوم پزشکی بابل»، نشریه اسلام و سلامت، دوره 1، شماره 1، 57-48.
24
- یوسفی، پونه؛ حشمتی، حسین. (1394). «هوش اخلاقی و جایگاه این مفهوم در حرفه پرستاری». مجله راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی، دوره 2، شماره 2، ٧٣-65
25
- Ardelt, M. (2003). “Empirical Assessment of a Three-Dimensional Wisdom Scale”. Reserch on Aging, 25(3), 275-324.
26
- Baling R. (2012). “Surveyor’s Perspectives on Ethics in Organizational Culture. Engineering”, Construction an Architectural Management, 11(4), 34-44.
27
- Borba, M. (2005). The Step-by-step Plan to Building Moral Intelligence. New York: Jossey-Bass.
28
- Clarken, H. (2009). Moral intelligence in the schools, Paper presented at the annual meeting of the Michigan Academy of Sciences, Arts and Letters Wayne State University, p: 1-9, Available at: http://fi les.eric.ed.gov/fulltext/ED508485.pdf
29
- Flite CA, Harman LB. (2013). “Code of Ethics: Principles for Ethical Leadership”. Perspectives in Health Information Management, 10, 1-11.
30
- Gluck, J. & Bluck, S. (2014). The MORE Life Experience Model: A Theory of the Development of Personal Wisdom. In M. Ferrari & N. M. Weststrate (Eds.), the Scientific Study of Personal Wisdom. (pp. 264–295). New York: Springer.
31
- Khademi, M., Ghasemian, D., Hassanzadeh R. (2014). “The Relationship of Psychological Resilience and Moral Intelligence with Psychological Well-Being in the Employees of Iranian National Tax”. Administration International: Journal of Basic Sciences & Applied Research, 3(8), 481-484. (In Persian)
32
- Lennick, D & Kiel, F. (2005). Moral intelligence: The key to enhancing business performance and leadership success, Wharton School Publishing, An imprint of Pearson Education.
33
- Martin, D. E. & Sloan I. R. (2008). “Plagiarism, integrity, and workplace deviance: a criterion study”. Ethics Behav, 19: 36-51.
34
- Mirkamali, SM., Vaezi, M., Tabar, MS. (2014). “The Relationship between Moral Intelligence and Team Leadership in Acecr of University of Tehran”. Kuwait Chapter of the Arabian Journal of Business and Management Review, 3(12), 120-92.
35
- Ngammuk, P. (2011). A study of and fundamental moral characteristics among Thai undergraduate students, Hawaii International Conference on Education 9th Annual Conference January, 4-7.
36
- Onwuegbuzie, AJ. Collins, KMT. (2007). “A typology of mixed methods sampling designs in social science research”. Qualitative Report, 12(2), 281-316.
37
- Webster, J. D. (2003). “An Exploratory Analysis of a Self-Assessed Wisdom Scale”. Journal of Adult Development, 10(1), 13-22.
38
- Wittmer, D. P. (2010). Behavioral ethics in business organizations: What the research teaches us.58-69.
39
ORIGINAL_ARTICLE
تأثیرپذیری شرح نهج البلاغه ابن ابیالحدید از قطبالدین راوندی
یکی از روشهای کارآمد در سنجش ارزش یک اثر علمی، بررسی میزان تأثیرپذیری آثار پسین از آن است. این تأثیرپذیری هم به جهت شخصیت مؤلف و هم به جهت محتوای تألیف قابلپیگیری است. منهاجالبراعه فی شرح نهجالبلاغه اثر قطبالدین راوندی، شرحی کهن و روشمند است و از مهمترین شروح نهجالبلاغه محسوب میشود. مطالعه شروحی که پسازاین شرح نگاشته شده است روشن میسازد که جایگاه علمی مؤلف و تألیف، بر شارحان پسین نهجالبلاغه تأثیر فراوانی داشته است. ازجمله شروحی که این تأثیرپذیری در آن بسامد بالایی داشته است، شرح نهجالبلاغه ابن ابیالحدید معتزلی است که ضمن تأثیرپذیری از شخصیت علمی قطبالدین راوندی، از روش و محتوای شرحنگاری وی نیز متأثّر بوده است. این تأثیرپذیری به دو گونه تائید آرای راوندی و نقد نظرات وی در شرح ابن ابیالحدید انعکاس یافته و بیشتر در دامنه موضوعاتی نظیر ادبی، تاریخی و تحلیلی ظهور داشته است. اصلیترین زمینههای رویکرد انتقادی شارح معتزلی نیز روحیه نقدگرایی در عصر شارح، مذهب و باورهای کلامی وی و نیز تخصص و توانایی علمی او بوده است.
https://nab.basu.ac.ir/article_3144_d65c7f4e16d0a0394e21057c9e8941d5.pdf
2020-01-21
23
38
10.22084/nahj.2019.17411.2133
منهاجالبراعه راوندی
ابن ابیالحدید
شرح نهجالبلاغه
رویکرد انتقادی
تأثیرگذاری
سیدحمید
موسوی
s.hamid.mousavii@gmail.com
1
دانشجوی دکتری تخصصی رشته علوم و معارف نهجالبلاغه، دانشگاه قرآن و حدیث (قم)
LEAD_AUTHOR
مهدی
مردانی(گلستانی)
mardani1400@gmail.com
2
استادیار پژوهشکده علوم اسلامی، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی
AUTHOR
- ابنابیالحدید، عزالدین ابوحامد. (1337). شرح نهجالبلاغة. مصحح: محمّد ابوالفضل ابراهیم. قم: مکتبة آیةالله المرعشی العامة.
1
- ابناثیر، علی بن محمد. (1409ق). أُسد الغابه فی معرفه الصحابه. بیروت: دارالفکر.
2
- ابناثیر، مبارک بن محمد. (1367). النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
3
- ابن شبّه النمیری، ابوزید عمر. (1410ق). تاریخ المدینه المنوره. تحقیق فهیم محمد شلتوت، قم: دارالفکر.
4
- ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله. (1412ق). الإستیعاب فی معرفه الأصحاب. تحقیق علی محمد بجاوی، بیروت: دارالجیل.
5
- ابن فارس، احمد بن فارس. (1404 ق). مقاییس اللغه. تصحیح محمد عبدالسلام هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
6
- ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم. (1410 ق). الإمامه و السیاسه. تحقیق علی شیری، بیروت: دارالأضواء.
7
- ابن کثیر الدمشقی، اسماعیل بن عمر. (1407 ق). البدایه و النهایه، بیروت: دارالفکر.
8
- ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414 ق). لسان العرب. بیروت: دارصادر.
9
- ابن میثم، میثم بن علی. (1362). مصباح السالکین. بیجا، تهران: نشر الکتاب.
10
- ابو نعیم، احمد بن عبدالله. (1422 ق). معرفه الصحابه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
11
- ازهری، محمد بن احمد. (1421 ق). تهذیب اللغه. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
12
- آصف فکرت، محمد. (1416 ق). «ابنابیالحدید». دائره المعارف الإسلامیه الکبری، تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
13
- بلاذری، احمد بن یحیی. (1417 ق). أنساب الأشراف. تحقیق سهیل زرکار و ریاض زرکلی، بیروت: دارالفکر.
14
- جوهری، اسماعیل بنحماد. (1376). تاج اللغة و صحاح العربیة. محقق احمد عبدالغفور عطار. بیروت: دارالعلم للملایین.
15
- خویی، میرزا حبیب الله. (1358). منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة. چاپ چهارم. تهران: مکتبة الإسلامیة.
16
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412 ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم.
17
- راوندی، قطبالدین. (1406 ق). منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة. قم: مکتبة آیة الله المرعشی العامة.
18
- سید رضی، محمّد بنحسین. (بیتا). نهجالبلاغة. تصحیح: صبحی صالح. قم: مؤسسة دارالهجره.
19
- شوشتری، محمدتقی. (1376). بهج الصباغه. تهران: انتشارات امیرکبیر.
20
- طباطبایی، عبدالعزیز. (1414 ق). «فی رحاب نهجالبلاغة: نهجالبلاغة عبر القرون». تراثنا، السنة التاسعة، العددان 2 و 3، 154-188.
21
- طبری، محمدبنجریر. (1387 ق). تاریخ الأمم و الملوک. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دارالتراث.
22
- فاخوری، حنا. ( 1383ق). تاریخ الأدب العربی. تهران: انتشارات توس.
23
- فؤادیان، محمدحسن و علیاکبر فراتی. (1387). «النقد اللغوی فی شرح ابن ابیالحدید لنهجالبلاغه». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، ش 3-185، 65-85.
24
- فیّومی، احمد بن محمد. (1414ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: مؤسسه دارالهجره.
25
- مجلسی، محمدباقر. (1366). شرح نهجالبلاغه المقتطف من بحارالأنوار. تهران: سازمان چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
26
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین سیره تربیتی امام علی(ع) جهت ارائه الگویی برای سبک زندگی اسلامی-ایرانی
هدف پژوهش حاضر تبیین سیره تربیتی امام علی(ع) بر مبنای ساحتهای ششگانه تربیتی سند تحول بنیادین جهت ارائه الگویی برای سبک زندگی اسلامی- ایرانی میباشد؛ چراکه یکی از الزامات تحقق جامعه دینی، شکلگیری سبک زندگی اسلامی از طریق ارائه و تبلیغ انواع سبکهای زندگی مقبول و منطبق با آموزههای اسلامی است. سبک زندگی، یک روش زندگی، الگوی عمل، مجموعه عملکردها، روش سازماندهی زندگی، ترجیحات رفتاری و مادی و الگوی مصرف است. روش مورداستفاده پژوهش پیشرو تحلیل محتوای کیفی است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که سیره تربیتی امام علی(ع) نشانگر توجه ایشان به تمامی ابعاد و ساحتهای تربیتی (اعتقادی، عبادی و اخلاقی- ساحت اجتماعی، سیاسی- ساحت زیستی و بدنی- ساحت اقتصادی و حرفهای- ساحت زیباییشناختی و هنری- ساحت علمی و فناورانه) بوده و به همین دلیل بهعنوان اسوۀ حسنه، قول و فعل و تقریر ایشان میتواند الگوی مطلوبی برای شکلبخشی به سبک زندگی آحاد جامعه باشد. متناظر با پیشنهاد کاویانی و بهرهگیری ایشان از دیدگاه آدلر برای ارائه الگویی تجویزی برای سبک زندگی اسلامی و متناظر با الگوی درخت سبک زندگی، میتوان با نظر به ابعاد مختلف ساحتهای تربیتی مطرح گردیده، نوع نگرش به هستی، نگرش به خود و نگرش به دیگران و... را برای شکلگیری سبک زندگی متربیان مبتنی بر سیرۀ تربیتی امام تصویر نمود.
https://nab.basu.ac.ir/article_3145_48c8715ee40fb1a7807d145d6855af35.pdf
2020-01-21
39
56
10.22084/nahj.2019.18042.2194
سیرۀ تربیتی امام علی (ع)
ساحتهای ششگانه تربیت
سبک زندگی اسلامی
الگو
سینا
ترکاشوند
sina.torkashvand663@gmail.com
1
دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه خوارزمی
LEAD_AUTHOR
اکبر
صالحی
salehihidji2@yahoo.com
2
استادیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه خوارزمی
AUTHOR
سوسن
کشاورز
ss.keshavarz@yahoo.com
3
استادیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه خوارزمی
AUTHOR
- قرآن کریم. (1393). مترجم: علی مشکینی. قم: الهادی.
1
- ابن بابویه (شیخ صدوق). محمدبنعلی. (1390). من لا یحضره الفقیه، مترجم علیاکبر غفاری، قم: انتشارات دار الکتاب الاسلامیه.
2
- امینی، ابراهیم. (1372). اسلام و تعلیم و تربیت، تهران: انجمن اولیاء و مربیان.
3
- پژوهشکده حوزه و دانشگاه. (1372). درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: سمت.
4
- تمیمی آمدی، عبدالواحد محمد. (1393). غررالحکم و دررالکلم، ویراستار سید باقر میر عبداللهی، قم: ناشر دارالحدیث.
5
- جباران، محمدرضا. (1393). «تحلیل مفهومی سبک زندگی»، مجله قبسات، شماره 10، سال بیستم، 186-173.
6
- حر عاملی، محمدبنحسن. (1392). وسائل الشیعه، تهران: ناشر آصف.
7
- دشتی، محمد. (1386). ترجمه نهجالبلاغه. قم: نسیم کوثر.
8
- راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسینبنمحمد. (1383)). المفردات فی غریب القرآن. ترجمه و تحقیق: سید غلامرضا خسروی حسینی. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
9
- ریشهری محمدی، محمد. (1387). دانشنامه میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم: انتشارات دارالحدیث.
10
- شاهآبادی، ابوالفضل و زریننعل، زینب. (1394). «رعایت اصول حکومت علوی بسترساز تحقق اهداف حکومت اسلامی». فصلنامه پژوهشنامه نهجالبلاغه، شماره 10، سال سوم، 22-1.
11
- شعبه، حسینابنعلی. (1389). تحف العقول عن آلرسول، مترجم محمدمهدی سازندگی، تهران: ناشر نوید اسلام.
12
- طبرسی، فضل بن حسن. (1396). مکارم الاخلاق، قم: انتشارات نغمه قرآن.
13
- فقیهی، علینقی، نجفی، حسن و دریساوی، سمیه. (1396). «سبک زندگی در آموزههای تربیتی امام رضا(ع) و استخراج دلالتهای آن در برنامههای درسی رسمی و عمومی». فصلنامه مطالعات کاربردی در تعلیم و تربیت اسلامی. سال دوم، شماره 4، 178-143.
14
- فیروزآبادی، مجدالدین محمد. (1412 ق). القاموس المحیط. بیروت: داراحیاء التراب العربی.
15
- قدسی، علیمحمد و قائمی، مرتضی. (1393). «بررسی تطبیقی سبکهای فرزندپروری با سبک فرزندپروری امام علی(ع) در نامه سی و یکم نهج البلاغه»، فصلنامه پژوهشنامه نهجالبلاغه، شماره 8، سال دوم، 20-1.
16
- کاویانی، محمد. (1391). سبکزندگیاسلامیوابزارسنجشآن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
17
- کشاورز، سوسن و ترکاشوند، سینا. (1396). «تبیین سیره تربیتی امام صادق(ع) جهت ارائه الگویی برای سبک زندگی اسلامی». دوفصلنامه تربیت اسلامی، سال 12، شماره 24، 47-31.
18
- کلینی، محمدابنیعقوب. (1392). اصول کافی، مترجم احمد بانپور. تهران: ناشر راز توکل.
19
- لیثیواسطی، علیبنمحمد. (1391). عیون الحکم و المواعظ و ذخیره المتعظ و الواعظ،قم: انتشارات بعثت.
20
- مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. (1390). تهران: دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش.
21
- مجلسی، محمدباقر. (1386). بحارالانوار. قم: انتشارات دار الکتب الاسلامیه.
22
- محمدیپویا، فرامرز، صالحی، اکبر و مومیوند، فاطمه. (1394). «تحلیل محتوای نهجالبلاغه براساس ساحتهای ششگانهی تربیتی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش». فصلنامه پژوهشنامه نهجالبلاغه، شماره 10، سال سوم، 81-63.
23
- مطهری، مرتضی. (1367). تعلیم وتربیت در اسلام، تهران: صدرا.
24
- نجفی، حسن. (1393). تحلیل محتوای مؤلفههای سبک زندگی اسلامی در کتابهای درسی عمومی دانشگاهی بهمنظور ارائه پیشنهادهای کاربردی. پایاننامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم انسانی دانشگاه شاهد تهران.
25
- ندایی، هاشم. (1395). «روشهای تربیتی ناظر بر رابطه تعاملی مربی و متربی از منظر نهجالبلاغه جهت ارتقاء طرح تربیتی شجره طیبه صالحین بسیج». فصلنامه پژوهشنامه نهجالبلاغه، شماره 15، سال چهارم، 98-79.
26
- نمازیشاهرودی، علی. (1385). مستدرک سفینه البحار، مصحح حسین بن علی نمازی. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، دفتر انتشارات اسلامی.
27
- هاشمیاردکانی، سید حسن. (1388). «عوامل تربیتی در مسیر کمال وجودی انسان از منظر نهجالبلاغه». دوفصلنامه تربیت اسلامی. شماره 8، سال چهارم، 179-161.
28
- یدالهیفر، محمدجواد، فقیهی، علیرضا، سیفی، محمد، یوسفزاده، محمدرضا و ناطقی، فائزه. (1397). «اهداف و اصول تربیت معنوی بر اساس آموزههای امام علی(ع) در نهج البلاغه». فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه، شماره 24، سال ششم، 120-105.
29
- Almond, G. A. and Verba, S. (1992). The Civic Cuture. Prinston university press. New Jersey.
30
- Chambliss, J. J. (1996). Philosophy of Education an Encyclopedia. Garland Publisher, New York.
31
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل مضمون عهدنامۀ امیرالمؤمنینعلی(ع) با مالکاشتر
نامۀ 53 نهجالبلاغه، عهدنامهای از جانب امیرمؤمنانعلی(ع) به والی مصر، مشهورترین سند شرح وظایف حاکمان و مدیران اسلامی است. در اهمیت این سند همین بس که طراحی ساختار و چینش محتوایش، نه به ابتکار سیدرضی که توسط خود امام صورت گرفته است. سیاستنامهای که از یکسو شیوهها و ابزارهای حفظ مشروعیت و اقتدار سیاسی عهدهداران ادارۀ امور جامعه را تبیین و از سوی دیگر عوامل تضعیف و اضمحلال حکومت را بازگو مینماید و ترسیمکنندۀ اهداف، وظایف، شعارها و مبانی فکری حکومت اسلامی است. پژوهش حاضر، تحقیقی نظری از نوع توصیفی-اکتشافی است که به بررسی مضامین عهدنامه با روش تحلیل مضمون پرداخته است. در استخراج و کدگذاری مضامین و کشف روابط آنها از نرمافزار MAXQDA استفاده شده است. استنباط روابط بینامضامینی، الگوی حکومتی-تربیتی امیرمؤمنان(ع) را دارای سه بعد رابطۀ حاکم با خدا، مردم و کارگزاران نشان میدهد. این سیاستنامۀ علوی، وظایف حاکم را حول این سه مقوله بیان میدارد. تدابیر و راهکارهای تحقّق این بایستهها محورهای متعددی دارند. مقولۀ نخست به ضرورت خودسازی در قالب 13 محور نظیر ارتباط حاکم با خدا، پیروی از قرآن و سنت و مشورت صحیح میپردازد. مقولۀ دوم به مقبولیت مردمی و کارآمدی حاکم در قالب 9 محور نظیر مدارا با مردم، جلب حسنظنّ و ادای حقوقشان اشاره دارد و مقولۀ سوم به تعامل حاکم با کارگزاران در قالب 5 محور میپردازد.
https://nab.basu.ac.ir/article_3146_c62e9124e747062bb4079230237b2e7f.pdf
2020-01-21
57
77
10.22084/nahj.2019.17614.2149
امیرالمؤمنینعلی(ع)
عهدنامه مالک اشتر
حکومت
مردم
تحلیل مضمون
آتنا
بهادری
a.bahadori@alzahra.ac.ir
1
استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه الزهراء(س)
LEAD_AUTHOR
- قرآنکریم.
1
- آیتی، عبدالمحمد. (1378). ترجمه نهجالبلاغه. تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
2
- ابنأبیالحدید، عزّالدین. (1378ق). شرح نهجالبلاغه. محقق: محمد أبوالفضل إبراهیم. بیروت: دار إحیاء الکتب العربیه.
3
- ابنشعبه حرّانی، حسنبنعلی. (1394ق). تحفالعقول عن آلالرسول(ص). قم: بصیرتی.
4
- احمدی، سید علیاکبر؛ درویش، حسن؛ سبحانیفر، محمدجواد؛ فاضلی کبریا، حامد. (1393ش). «طراحی و تبیین الگوی مفهومی شایستگیهای منابع انسانی در نهجالبلاغه با استفاده از تکنیک تحلیل مضمون و ISM». فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج. سال 17، شماره 64، 27-55.
5
- اسماعیلی، محسن. (1394). سیاستنامۀ علوی. تهران: بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق(ع).
6
- اعرافی، علیرضا. (1380). «نگرش به حکومت و مدیریت از منظر امامعلی(ع)». مجله حوزه و دانشگاه. ویژه سیاست علوی، شماره 26،. 22-45.
7
- امیری، علینقی. (1394). «مدیریت عمومی مبتنی بر نهجالبلاغه». مدیریت فرهنگ سازمانی. دوره 13، شماره 3، 907-924.
8
- پورعزّت، علیاصغر. (1382). طراحی سیستم خطمشیگذاری دولتی برای تحقق عدالت اجتماعی، بر مبنای مدل حکومت حقمدار علوی (در نهجالبلاغه). استاد راهنما: سیدمهدی الوانی. رساله دکتری دانشگاه تربیت مدرس.
9
- پورعزّت، علیاصغر. (1387). مختصات حکومت حقمدار در پرتو نهجالبلاغه امامعلی(ع). تهران: علمی و فرهنگی.
10
- جعفری، محمدتقی. (1379). حکمت اصول سیاسی اسلام، ترجمه و تفسیر فرمان مبارک امیرالمؤمنین علیبنأبیطالب(ع) به مالک اشتر. تهران: بنیاد نهجالبلاغه.
11
- حسینی اصفهانی، سیدمرتضی. (1384). کارگزاران شایسته در اسلام. قم: فرهنگ قرآن.
12
- حکیمی، محمدرضا. (1386). نان و کتاب. چاپ 3. تهران: دلیل ما.
13
- خامنهای، سیدعلی. (1360). سخنرانی در کنگره هزاره نهجالبلاغه (کنگره اول).
14
- خسروپناه، عبدالحسین. (1384). جامعۀ علوی در نهجالبلاغه. قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه.
15
- دلشاد تهرانی، مصطفی. (1379). ارباب امانت، اخلاق اداری در نهجالبلاغه. چ2. تهران: دریا.
16
- --------------. (1390). رایت درایت، اخلاق مدیریتی در عهدنامه مالک اشتر. تهران: دریا.
17
- دینپرور، سیدجمالالدین. (1385). سیمای کارگزاران در نهجالبلاغه (ترجمه عهدنامه امام امیرالمؤمنین(ع) به مالک اشتر). تهران: بنیاد نهجالبلاغه.
18
- سرمد، محمدرضا. (1386). مدیریت اسلامی. تهران: پیام نور.
19
- عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن و شیخزاده، محمد. (1390). «تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در دادههای کیفی». اندیشه مدیریت راهبردی. سال5، شماره 2، 151-198.
20
- فاضل لنکرانی، محمد. (1366). آیین کشورداری از دیدگاه امام علی علیهالسلام. تقریر و تنظیم: حسین کریمی. چ 1. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
21
- لیثی واسطی، علیبنمحمد. (1376). عیون الحکم و المواعظ. محقق: حسین حسینی بیرجندی. چ 1. قم: دار الحدیث.
22
- محمدی ریشهری، محمد. (1375). میزان الحکمه. قم: دارالحدیث.
23
- مروتی، سهراب و رضایی، زهرا. (1392). «شاخصهای ارتباط مطلوب مردم با زمامدار در نهجالبلاغه». فصلنامه پژوهشنامه نهجالبلاغه. سال 1، شماره 1، 25-37.
24
- مطهری، مرتضی. (1382). سیری در نهجالبلاغه. چ 28. تهران: صدرا.
25
- مکارم شیرازی، ناصر. (1392). پیام امامامیرالمؤمنین(ع) (شرح تازه و جامعی بر نهجالبلاغه). چ 4. قم: انتشارات امامعلیبنأبیطالب(ع).
26
- موسویزاده، سید محمد. (1382). بررسی ویژگیهای شخصیتی مدیران در سیرة علوی. همایشرفتارشناسی علویدرگسترهمدیریت. تهران: دانشگاه شاهد.
27
- مولوی، محمد. (1395). «اصول و مبانی اخلاقی سیاست در دیدگاه امام علی(ع)». فصلنامه پژوهشنامه نهجالبلاغه. سال چهارم، شماره 14، 1-18.
28
- نزهت، ابراهیم. (1380). «اولویتها و حساسیتها در مدیریت امام علی(ع)». دانش مدیریت. سال 14، شماره 53، 19-30.
29
- یاوری، وحید. (1391). طراحی مدل مفهومی مدیریت عملکرد سازمانی برای سازمان اوقاف و امور خیریه. استاد راهنما: شمسالسادات زاهدی. رساله دکتری دانشگاه علامه طباطبایی.
30
- Braun, V. & Clarke, V. (2006). “Using thematic analysis in psychology”, Qualitative Research in psychology, Vol. 3, No. 2, 77-101.
31
- Attride-stirling, J. (2001). “Thematic Networks: An Analytic Tool for Qualitative Research”, Qualitative Research, Vol. 1, No. 3, 385-405.
32
ORIGINAL_ARTICLE
سنتزپژوهی تبیین مدیریت اسلامی از دیدگاه نهجالبلاغه با تأکید بر مدیریت شایستهسالار
امروزه طرح مباحث دانش مدیریت در محیطهای علمی و آکادمیک، چالشهای خاص خودش را دارد؛ برای مثال تبیین مفهوم شایستهسالاری در حوزه انتخاب مدیر سازمان و نیل به موفقیت سازمان، محل طرح بحثها و دیدگاههای مختلفی گشته است. هدف این پژوهش، ارائه یک فراترکیب از مصادیق و مضامین اصلی مدیریت اسلامی از دیدگاه نهجالبلاغه با تحلیل نظام شایستهسالاری آن بر اساس مطالعات صورت گرفته است. بر همین مبنا، مطالعه حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و رویکرد پژوهش کیفی میباشد. جامعه آماری پژوهش شامل تحقیقات انجام شده در حوزۀ مدیریت اسلامی از دیدگاه نهجالبلاغه است که مجموعاً190 مقاله انتخاب شده و موردبررسی قرار گرفت و با توجه به ملاکهای پژوهش، تعداد 21 مقاله بهصورت هدفمند گزینش گردیده و مورد تحلیل واقع شد. توجه عمیق به مبانی و تئوریهای مدیریت غربی و آموزههای نهجالبلاغه بهعنوان نقطه قوت و چگونگی انطباق مدلهای موفق مدیریت غربی با معیارهای نهجالبلاغه و فراتر از آن دلایل عدم تحقق مدیریت شایستهسالار علوی در جامعه و فقدان ارائه پیشنهادهای علمی و عینی بهعنوان نقاط چالشبرانگیز، ازجمله مهمترین نقاط ضعف این مقالات میباشد. یافتههای مقاله نشان میدهد مدیریت اسلامی علوی از حیث ملاکهای بینشی12مصداق و به لحاظ ملاکهای منشی24و از لحاظ کنشی 22مصداق را در خود جای داده است که حاکی از سازواری برخی از ملاکها با مبانی مدیریت غربی و ناسازوارگی برخی دیگر از این ملاکها میباشد.
https://nab.basu.ac.ir/article_3147_2f0df21ed68f2f52bb9d0c841e240992.pdf
2020-01-21
79
97
10.22084/nahj.2019.18017.2189
سنتزپژوهی
نهجالبلاغه
مدیریت
اسلامی
شایستهسالاری
امام علی(ع)
رقیه
حاج حسینی
sahranavardbehnam@yahoo.com
1
دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
AUTHOR
احمد
شجاعی
shojaei.ahmad50@gmail.com
2
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، ,واحد اردبیل ، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
LEAD_AUTHOR
علیرضا
عبدالرحیمی
3
استادیار گروه علوم قران و حدیث ، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
AUTHOR
- قرآن کریم.
1
- آقاجانی، آرش. (1385). «تبیین ویژگیهای مدیران از دیدگاه حضرت علی(ع) در نهجالبلاغه»، فصلنامه اندیشه صادق، شماره 24، 35-2.
2
- اسماعیلپور، مهدی و دلشاد تهرانی، مصطفی. (1395). «شاخصههای دانایی در مدیریت موفق بر پایه آموزههای نهجالبلاغه»، فصلنامه النهج، دوره 15، شماره 53، 49-29.
3
- اثنیعشری، ابوالقاسم. (1387). مدیریت عصر دانش، تهران: انتشارات نور علم.
4
- ایزدیفرد، علیاکبر و کاویار، حسین. (1389). «مسئولیتپذیری کارگزاران و مدیران از دیدگاه امام علی با تأکید بر مولفههای اخلاق حرفهای» ، فصلنامه پژوهشنامه علوی، سال اول،شماره 2، 1-20
5
- پورطهماسبی، سیاوش و تاجور، آذر. (1389).«ویژگیها و و ظایف کارگزاران در نهجالبلاغه»، فصلنامه پژوهشنامه علوی، دوره 1، شماره 2، 21-42.
6
- جعفری، سید ابراهیم و موسوی، ستاره. (1392). «نگاهی اجمالی به مدیریت تعارض در سیره عملی حضرت علی(ع)»، فصلنامه اسلام و مدیریت، سال دوم، شماره 3، 96-121.
7
- حسینی مشهدی، سید صدرالدین و حسینزاده، محمدمهدی. (1395). «تبیین طرح کلی دانش مدیریت اسلامی»، فصلنامه اسلام و مدیریت، شماره 8 و 9، 5-28.
8
- خسروآبادی، حمیدرضا و رضاییمنش، بهروز. (1394). «طراحی الگوی تصمیمگیری اخلاق مدیران مبتنی بر آموزههای نهجالبلاغه»، فصلنامه پژوهشنامه علوی، شماره 11، 68-94
9
- خنیفر، حسین. (1380). ارائه مدل کاربردی در مدیریت آموزش و پرورش کشور با الهام از آرای مدیریتی امام علی(ع)، رساله دکتری مدیریت آموزشی، واحد علوم و تحقیقات.
10
- درزی، قاسم و صدریه، پیام. (1394).« نگرشی میان رشته ای به حکمرانی خوب»، فصلنامه النهج، شماره 46، پاییز،126-103.
11
- دینپرور، سید جمالالدین. (1394). «مدیریت و حکومت علوی؛ فرازمانی و فرامکانی»، فصلنامه النهج، شماره 46، 7-19.
12
- ذاکری، محمد، اسدی، اسماعیل و لطفی، هادی. (1390). «تبیین الگوی پاسخگویی و نظارت در حکومت علوی»، فصلنامه رسالت مدیریت علوی، شماره 4، 59-78.
13
- رفعتنژاد، محمدتقی. (1394). «آشنایی با مدیریت لازم در مدیریت علوی»، فصلنامه آموزههای نهجالبلاغه، شماره 1، 57-73.
14
- سید رضی، محمدبن حسین. (1415 ق). نهجالبلاغه، تصحیح صبحی صالح، تهران: دارالاسوه.
15
- سالاری، حسین. (1395). مدیریت استراتژیک در اسلام؛ تدوین استراتژی حکومت علوی از منظر نهجالبلاغه، تهران: انتشارات بنیاد نهجالبلاغه.
16
- شاهآبادی، ابوالفضل و زرینلعل، زینب. (1394). «رعایت اصول حکومت علوی»، فصلنامه پژوهشنامه نهجالبلاغه، دوره 3، شماره 10، 22-1
17
- عابدی جعفری، حسن و بزرگ حداد، الهام. (1394).«مروری بر مقالههای مدیریت اسلامی و مدلهای آن»، فصلنامه النهج، شماره 47، 78-61.
18
- عبدصبور، فریدون. (1395). الگوی جامع برای مفهوم سازی شایستهسالاری در سازمآنهای دولتی ایران، مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.
19
- عزیزآبادی، ابوالفضل؛ مرتضوی، سعید؛ انصاری، محمد علی و رحیمنیا، فریبرز. (1395). «مدخلی بر ویژگیهای رهبری اخلاقی در نهجالبلاغه»، فصلنامه مدیریت اسلامی، شماره 4، 41-11
20
- علایی، سوسن. (1395). «مطالعه تطبیقی اصول مدیریت اسلامی و مدیریت با بررسی سیره امام علی(ع)»، فصلنامه پژوهشنامه علوی، شماره 2، 102-73
21
- قاسمی، حمیدرضا؛ ایمانی مقدم، مهدی و سریرپناه، حسین. (1396). «مفهومسازی تقوای سازمانی از دیدگاه اسلام»، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، دوره 21، شماره 80 ،70-63
22
- لطفی، جواد؛ نقیزاده، حسن و رحیمنیا، فریبرز. (1396). «کشف قواعد مدیریتی از کلام علوی»، فصلنامه پژوهشهای نهجالبلاغه، شماره 53، 27-11.
23
- محمدی قراسویی، ابراهیم. (1394).«شناسایی مؤلفهها و شاخصهای سیاسی مؤثر بر مدیریت سالم ازمنظر نهجالبلاغه»، فصلنامه النهج، دوره 14، شماره 46، 143-127.
24
- مساعد، علی. (1394). «نقش تقوا در خود کنترل شدن کارکنان»، فصلنامه اسلام و پژوهشهای مدیریتی، سال 4، شماره 10، 49-68.
25
- معارف، مجید و کهن ترابی، میثم. (1394).«نقش اصلاح ساختارهای مدیریتی در عملکرد مطلوب کارگزاران از منظر نهجالبلاغه»، فصلنامه النهج، دوره 4،شماره 47، 9-35.
26
- موسیزاده، زهره و عدلی، مریم. (1388). «معیارهای انتخاب و انتصاب مدیران با رویکرد شایسته گزینی در نهجالبلاغه»، فصلنامه اندیشه مدیریت ، دوره 3، شماره 1، 103-132.
27
- ناظمیان فرد، علی و حاتمالابراهیمی، یاسمین. (1395). «پیمان راهبردی معاویه و عمروبن عاص»، فصلنامه تاریخ اسلام و ایران، شماره 29، شماره پیاپی 239، 119-217.
28
- Cooper, H. & Hedges, L. V. (2009). Research Synthesis as a Scientific Process. A chapter on: The Handbook of Research Synthesis and Meta-A.
29
ORIGINAL_ARTICLE
مطالعۀ تطبیقی برخی از مباحث خداشناسی در نهج البلاغه و حدیقةالحقیقۀ سنایی
تأثیر مبانی و آموزههای اسلامی بر متون ادب عرفانی امری مبرهن است. دراینبین، نهجالبلاغه تأثیر شگرفی بر شاعرانِ عارف نهاده است و بسیاری از آنان کوشیدهاند تا با توجه به میزان درک و توانایی خود از نهجالبلاغه و آموزههای متعالی آن بهرهمند شوند. سنایی از جمله عارفانی است که در آثار خویش بهویژه در منظومۀ عرفانی حدیقةالحقیقه از نهجالبلاغه تأثیر پذیرفته و میزان این تأثیرپذیری قابلتأمل است و میتوان ادعا کرد که نهجالبلاغه یکی از مهمترین سرمشقها و آبشخورهای فکری او در وادی عرفان بوده است. ازاینرو، در این پژوهش میکوشیم تا با رویکرد تطبیقی چیستی خداوند را با تکیه بر سخنان امام علی(ع) در نهجالبلاغه و اندیشههای حکیم سنایی غزنوی در حدیقهالحقیقه بکاویم. برآیند پژوهش نشان میدهد که در زمینۀ خداشناسی مفاهیمی مانند ناممکنبودن شناخت کامل خداوند و ناتوانی عقل و حواس در شناخت پروردگار، محالبودن رؤیت حقتعالی، بیمکان و بیزمانبودن معبود، نفی جسمانیت خالق، بینیازی به ابزار در خلقت، دیدهنشدن با چشم سر و... در شمار مشترکات اندیشۀ امام علی(ع) در نهجالبلاغه و آراء حکیم سنایی در حدیقهالحقیقه است که یکی در قالب نثری فصیح و بلیغ و دیگری در جامۀ شعر نمود یافتهاند.
https://nab.basu.ac.ir/article_3148_36ef076bf9d402125ddf3885a98b058e.pdf
2020-01-21
99
118
10.22084/nahj.2019.17751.2166
خداشناسی
تطبیق و مقایسه
تأثیر
نهجالبلاغه
حدیقهالحقیقه
زهرا
جمشیدی
z.jamshidi@hsu.ac.ir
1
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری
LEAD_AUTHOR
عبدالرضا
نادریفر
abdolrezanaderifar@gmail.com
2
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه
AUTHOR
سید محمد
آرتا
mohamadarta@yahoo.com
3
دکترای تخصصی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه
AUTHOR
- قرآن کریم. (1386). ترجمۀ مهدی الهی قمشهای. قم: دفتر نشر مصطفی.
1
- ابناثیر، مبارک ابن محمد. (1367). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر. چاپ اول. قم: مؤسسۀ مطبوعاتى اسماعیلیان.
2
- ابنبابویه، محمد ابن على. (1372). عیون أخبار الرضا. ترجمۀ محمدتقی اصفهانی مشهور به آقا نجفی. چاپ اول. تهران: علمیۀ اسلامیه.
3
- ابنمنظور، محمد ابن مکرم. (1414ق). لسان العرب. محقق و مصحح: جمالالدین میردامادی. چاپ سوم. بیروت. دارالفکر.
4
- اشعری، ابوالحسن علی ابن اسماعیل. (1389ق). مقالات الاسلامییّن و اختلاف المصلّین. بهاهتمام محمد محیالدین عبدالحمید. چاپ دوم. قاهره: مکتبه نهضت.
5
- بخاری، محمد ابن اسماعیل. (1422 ق). صحیح بخاری. الطبعة الأولى. الناشر: دار طوق النجاة.
6
- خدادادی، محمد؛ ملکثابت، مهدی و جلالی پندری، یدالله. (1389). «رؤیت از دیدگاه شمس تبریزی و بازتاب آن در مثنوی مولوی». فصلنامۀ تخصصی مولویپژوهی. سال 4، شمارۀ 9، 19-1.
7
- دشتی، محمد. (1385). نهجالبلاغه. ویرایش دوم با تجدید نظر و اضافات. قم: مؤسسۀ فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین.
8
- راغب اصفهانی، ابوالقاسم الحسین بن محمد. (1362). المفردات فی غریب القرآن. تحقیق: سید محمد گیلانی. المکتبة المرتضویة.
9
- زبیدی، محمد مرتضی. (1344). تاجالعروس من جواهرالقاموس. بیروت: دارالهدایه.
10
- سبزواری، حاج ملاهادی. (1361). اسرارالحکم. تهران: انتشارات مولی.
11
- ---------------. (بیجا) شرح الاسماء الحسنی. الناشر: مکتبة بصیرتی.
12
- سنایی، مجدود ابن آدم. (1383). حدیقةالحقیقه و طریقةالشریعه. تصحیح و تحشیۀ سید محمدتقی مدرس رضوی. چاپ ششم. دانشگاه تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ.
13
- --------------. (1385). دیوان حکیم سنایی غزنوی. مقدمه. شرح زندگی و شیوۀ سخن سنایی بهقلم بدیعالزمان فروزانفر. بهاهتمام پرویز بابایی. چاپ دوم. تهران: نگاه.
14
- --------------. (1381). طریق التحقیق. به تصحیح بو اُوتاس. ترجمۀ غلامحسین دهبد. چاپ اول. تهران: سروش (انتشارات صداوسیما).
15
- طباطبایی، سید محمدحسین. (1373). نهایةالحکمه. چاپ دوازدهم. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
16
- ظفریزاده، سیامک و محمد خاقانی اصفهانی. (1394). «روابط بینامتنی نهجالبلاغه با اشعار کلاسیک ادب فارسی». فصلنامۀ پژوهشنامۀ نهجالبلاغه. سال 3، شمارۀ 11، 54-35.
17
- عبداللهی، مهدی و حاجی عبداللهی، معصومه. (1395). «معرفتالله در نهجالبلاغه». فصلنامۀ پژوهشنامۀ نهجالبلاغه، سال 4، شمارۀ 16، 112-95.
18
- علمالهدی، علی ابن حسین. (1998م). أمالی المرتضی (غُرَرُ الفوائد و دُرَرُ القلائد). محقق و مصحح: ابراهیم. محمد ابوالفضل. چاپ اول. قاهره: دارالفکر العربی.
19
- فیض کاشانى، ملامحسن. (1418ق). الأصفى فى تفسیرالقرآن. تحقیق: محمدحسین درایتى و محمدرضا نعمتى. چاپ اول. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
20
- قمی، شیخ عباس. (1388). مفاتیحالجنان. ترجمۀ مهدی الهی قمشهای. چاپ بیستوسوم. قم: آیین دانش.
21
- کلینى، ابوجعفر محمد ابن یعقوب. (1407 ق). الکافی. تحقیق و تصحیح: علیاکبر غفاری. چاپ چهارم. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
22
- محمدی ریشهری، محمد. (1375). مبانی خداشناسی. چاپ اول. قم: دارالحدیث.
23
- مشکور، محمدجواد. (1372). فرهنگ فِرَق اسلامی. چاپ دوم. مشهد: آستان قدس رضوی.
24
- مکارم شیرازى، ناصر. (1374). تفسیر نمونه. چاپ اول. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
25
- موسوی همدانی، سید محمدباقر. (1374). ترجمۀ تفسیر المیزان. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
26
- نیلساز، نصرت و بابا احمدی، زهره. (1392 الف). «بررسی راههای شناخت خدای متعال در نهجالبلاغه». دوفصلنامۀ تخصصی علوم قرآن و حدیث (قرآن پژوهی حسنا)، سال 5، شمارۀ 16، 144-121.
27
- نیلساز، نصرت؛ معارف، مجید و بابا احمدی، زهره. (1392 ب). «امتناع معرفت کنه ذات و صفات الهی در نهجالبلاغه». مطالعات اسلامی: علوم قرآن و حدیث. سال 45. شماره پیاپی 91، 156-135.
28
ORIGINAL_ARTICLE
نگرشی به زمان و نقش آن در سیر و سلوک با محوریت آموزههای نهجالبلاغه
مقالهی حاضر بر آن است تا نشان دهد، در سیر و سلوک عرفانی، مسئلهی زمان از چه جایگاهی در آموزههای نهجالبلاغه برخوردار است. با واکاوی آموزههای این کتاب شریف، معلوم میگردد که توجه به زمان تا چه اندازه میتواند در ترقی و تدلی سالکان در مراتب قرب موثر باشد. غفلت سالک از مسئلهی زمان، آفات سلوکی بسیاری برای او دربردارد، لذا توجه به معارف حضرتش به خصوص دستورالعملهایی که برای سالکان در جهت بهرهگیری از زمان توصیه فرمودهاند، بسیار ضروری به نظر میرسد. نتیجه این مقاله که به روش توصیفی، تحلیلی سامانیافته، آن است که مبحث زمان در تأملات توحیدی امام علی(ع)، واقعیت خارجی داشته و حضرتش سالک را در زمان گذشته به عبرتگیری از آن و در زمان حال به غنیمت شمردن فرصتها و در زمان آینده به پرهیز از آرزوهای دور و دراز ملزم میداند. نکتة بدیع، اینکه امام علی(ع) نیت را در محدودة زمانی خاصی منحصر ندانسته و آن را در تمامی ادوار زمان برای سالک در سریان و جریان دانسته است. بر این اساس میتوان گفت از منظر نهجالبلاغه در نسبت نیت سالک و زمان محدودیتی وجود نداشته و سالک براساس حصّة وجودی خویش در تمامی زمانها سلوک دارد.
https://nab.basu.ac.ir/article_3149_925650494ed25f71458e1896d04feff4.pdf
2020-01-21
119
136
10.22084/nahj.2019.19060.2272
امام علی(ع)
زمان
سیروسلوک
عرفان شیعی
نهجالبلاغه
افسانه
زارعی
1
دانشآموخته کارشناسی ارشد عرفان اسلامی
LEAD_AUTHOR
محمدرضا
فریدونی
ashke_avval22@yahoo.com
2
استادیار گروه الهیات دانشگاه بوعلیسینا
LEAD_AUTHOR
- قرآن کریم.
1
- آزاد، حسین و نجات، حمید (1378). «سلامت روان از دیدگاه الیس»، فصلنامه اصول بهداشت روانی، شماره 4، سال اول، 225-230.
2
- آمدی، عبدالواحدبن محمد. (1378). غررالحکم و دررالحکم. قم: دار الکتاب اسلامی.
3
- -----------------. (1392). غررالحکم و درر الکلم. مترجم سیدهاشم رسولی محلاتی. جلد اول و دوم. چاپ سیزدهم. تهران: انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
4
- الهی قمشهای، محی الدین. (1379). ده مقاله در حکمت عملی یا اخلاق مرتضوی. چاپ دوم قم: انتشارات قیام.
5
- بحرانی، ابن میثم. (1417). مصباح السالکین. جلد دوم و پنجم مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
6
- بروجردی، سید حسن. (1380ش). جامع الاحادیث الشیعه فی احکام الشریعه. قم: ناشر المهر.
7
- دشتی، محمد. (1386). ترجمه نهج البلاغه.چاپ سوم قم: موسسه بوستان کتاب.
8
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412 ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالشامیه.
9
- ریو، مارشال. (1395). انگیزش و هیجان. مترجم، یحیی سیدمحمدی. چاپ بیست و پنجم. تهران: ناشر ویرایش.
10
- جعفری، محمدتقی. (1393). ترجمه نهجالبلاغه. چاپ یازدهم. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
11
- حافظ، شمسالدین محمد. (1372). دیوان غزلیات خواجه حافظ شیرازی. به کوشش دکتر خلیل رهبر. انتشارات صفی علیشاه، چاپ دوازدهم، تهران.
12
- حرّانی، ابن شعبه. (1387). تحف العقول. ترجمه احمد جنتی. چاپ اول. تهران: شرکت چاپ و نشر بینالملل
13
- حسینی مدنی شیرازی، سیدعلی خان ( 1415). ریاض السالکین فی شرح صحیفه سیدالساجدین علیه السلام. چاپ چهارم. قم: موسسه النشر الاسلامی.
14
- حکیمی، محمدرضا و حکیمی، محمد و حکیمی، علی. (1389). الحیاه. مترجم، احمد آرام. جلد 7 و 8. چاپ دوم، تهران: انتشارات دلیل ماه.
15
- ---------------------------------. (1391). الحیاه. مترجم، احمد آرام. جلد 11. چاپ دوم. تهران: انتشارات دلیل ماه.
16
- شیروانی، علی. (1379). اخلاق اسلامی و مبانی نظری آن. چاپ اول. انتشارات دارالفکر.
17
- فلیب جی اسمیت. (1396). تفکر منطقی. ترجمة دکتر علی شریعتمداری. انتشارات سمت.
18
- فیض کاشانی، ملامحسن. (1375). نوادرالاخبار. تحقیق مهدی انصاری قمی. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
19
- قشیری، ابوالقاسم. (1367). رساله قشیریه. با تصحیح و استدراکات بدیع الزمان فروزان فر. چاپ سوم. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
20
- کاشانی، عزالدین محمود. (1372). مصباحالهدایه. به تصحیح جلال الدین همایی. چاپ چهارم. قم: موسسه نشر هما.
21
- کاشانی، مولیفتحالله. (1364). تنبیهالغافلین و تذکرهالعارفین، جلد 1. چاپ اول. تهران: انتشارات میقات.
22
- مطلبی، سید حسن. (1391ش). گوهر وقت. تهران: نشر بین الملل.
23
- لاهیجی، عبدالرزاق. (1371). مفاتیح الاعجاز. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا برزگر خالقی و عفت کرباسی. چاپ اول. تهران: انتشارات زوار.
24
- مکارم شیرازی، ناصر. (1386ش). پیام امیرالمومنین(ع). جلد 1 و 3. تهران: دار الکتاب الاسلامیه.
25
- هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان. (1371). کشف المحجوب. چاپ دوم. تهران: چاپ آرمان، کتابخانه طهوری.
26
- Hayes, S. C., & Wilson, K. G. (2003). “Mindfulness: method and process”. Clinical Psychology: Science and Practice, 10, 161- 165.
27
- Kabat-Zinn, J. (2003). “Mindfulness-based Interventions in Context: Past, Personal, and Future”. Clinical Psychology: Science and Practice, 10, 144-156.
28
- Kabat-Zinn, J. (2005). Full Catastrophe Living: Using The Wisdom of Your Body and Mind To Face Stress, Pain, and Illness. New York: Delta Trade Paperback.
29